Νέες προκλήσεις στην εκπαίδευση και τη δημοκρατία

Με τις εργασίες που περιλαμβάνονται στον παρόντα συλλογικό τόμο επιδιώκεται η κοινωνιολογική και παιδαγωγική προσέγγιση αιτιών ή καταστάσεων που προκαλούν δυσλειτουργίες στο σημερινό σχολείο. Έτσι, αναζητούνται θεωρητικές και πρακτικές λύσεις για την αναδόμηση ή και τον μετασχηματισμό των αντιλήψεων και πρακτικών για την εκπαίδευση και των δυνατοτήτων της στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός σύγχρονου λειτουργικού και αποτελεσματικού δημοκρατικού σχολείου. Η συζήτηση επικεντρώνεται στο ζήτημα της διαμόρφωσης ενός υγιούς δημοκρατικού πολίτη με τη συμβολή του σχολείου και έχοντας ως γνώμονα τη θεωρητική και πρακτική τεκμηρίωση του εγχειρήματος αυτού. Ο κύριος προβληματισμός, που αποτελεί την αφετηρία της συζήτησης, διατυπώνεται στη φράση: "Εκπαίδευση για τη δημοκρατία ή εκπαίδευση μέσω της δημοκρατίας". Ως εκ τούτου στο σύγχρονο δημοκρατικό σχολείο, που παρουσιάζουμε, προτείνονται πολιτικές και πρακτικές διέξοδοι που προάγουν με δημιουργικό τρόπο το δημοκρατικό κλίμα με πλήρη κατοχύρωση και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Δηλαδή εκείνων των δημοκρατικών διαδικασιών που είναι αναγκαίες για την κοινωνικοποίηση ενός δημοκρατικού πολίτη με τη συμβολή της σχολικής τάξης, της σχολικής κοινότητας αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος συνολικά. Γεγονός που συνεπάγεται την ανίχνευση των επιχειρούμενων εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων που προωθούνται από την εκάστοτε πολιτική εξουσία. Tο δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να διέπεται από δημοκρατικές δομές και διαδικασίες σε όλα του τα επίπεδα (της εκπαιδευτικής πολιτικής, της σχολικής κοινότητας και της σχολικής τάξης). Επίσης, οφείλει να λειτουργεί με βάση εκπαιδευτικούς νόμους και αναλυτικά προγράμματα σπουδών που να παρέχουν δημοκρατικές εμπειρίες στους μαθητές όλων των βαθμίδων και όλων των ταχυτήτων, διασφαλίζοντας το ισότιμο δικαίωμά τους στην εκπαίδευση.