Κριτική διεπιστημονικότητα 2: Έθνος και ταυτότητα, πολιτισμικές αντιστάσεις

Τα άρθρα του τόμου αποτελούν προϊόν των εργασιών μιας ομάδας λειτουργεί συλλογικά με τη μορφή εργαστηρίου και αποσκοπεί στην ανάπτυξη της "Κριτικής διεπιστημονικότητας" με εκδόσεις σε ετήσια βάση. Επιδίωξη της ομάδας είναι να συμβάλει στη διεξαγωγή ενός κριτικού διαλόγου ανάμεσα στους διάφορους κλάδους της γνώσης, που θα έχει ως αποτέλεσμα όχι απλώς την ανταλλαγή ιδεών και μεθόδων αλλά την αναθεώρηση των επιστημών και των μεταξύ τους σχέσεων σε ένα νέο πλαίσιο οργάνωσης και εποπτείας όπου κεντρικός άξονας θα είναι ο άνθρωπος. Η παραπάνω προσπάθεια δεν είναι κάτι το ουτοπικό αλλά επιτακτική ανάγκη των σύγχρονων συνθηκών. Σε μια εποχή η οποία από πολλούς θεωρείται ότι βρίσκεται στα όρια του μεταμοντερνισμού και όπου η αίσθηση ότι διερχόμαστε γενική πολιτισμική κρίση έχει γίνει κοινός τόπος, επιβάλλεται να επαναξιολογήσουμε τη διαλεκτική μεταξύ γνώσης και κοινωνίας και να ενισχύσουμε την αναδιοργάνωση των επιστημών στην κατεύθυνση του κοινωνικού προβληματισμού. Εξάλλου είναι γνωστό, παρά τις εξαγγελίες για την καθαρότητα και την αντικειμενικότητα της επιστημονικής γνώσης, αυτή υφίσταται ήδη έντονη πολιτική πίεση για να υπηρετήσει σκοπούς σε βάρος του ανθρώπου: χημικά και βιολογικά όπλα, τεχνολογία ελέγχου της προσωπικής ζωής κ.ά. Μια διεπιστημονική θεώρηση που θα αντιμετωπίζει τον αντικειμενικό κόσμο σε διαλεκτική εξάρτηση με το υποκείμενο της γνώσης, τον άνθρωπο χρησιμοποιεί αναπόφευκτα τον κριτικό αναστοχασμό. Ταυτόχρονα, είναι υποχρεωμένη να προσεγγίσει την οπτική του Άλλου και να υπερβεί τα όρια της κουλτούρας μας, για να αποκτήσει τη δυνατότητα της παρέμβασης στις πολιτισμικές μας κατηγορίες, στην προοπτική της χειραφέτησης του ανθρώπου. Σύμφωνα με το παραπάνω πλαίσιο στο οποίο προδιαγράφεται η προσπάθεια της κριτικής διεπιστημονικότητας προκύπτει η ανάγκη της προτεραιότητας στο πρόβλημα της μεθοδολογίας. Τα άρθρα του πρώτου μέρους του τόμου και η διερεύνηση του πεδίου των πολιτισμικών αντιστάσεων του δεύτερου μέρους επιδιώκουν την προσέγγιση του προβλήματος αυτού. Περιλαμβάνονται τα κείμενα: Έθνος και ταυτότητα: Αντιουσιοκρατικές προσεγγίσεις - Σωτήρης Δημητρίου, "Η ιδεολογία του "Λίκνου" και της ιστορικής συνέχειας: Η σύνδεση της εθνικής κουλτούρας με την αισθητική" - Αναστάσιος Πεχλιβανίδης, "Από την ορθόδοξη οικουμενική κοινότητα στο ελληνικό έθνος: Μια απόπειρα εφαρμογής του υποδείγματος του B. Anderson για την ανάλυση του εθνικισμού, στην ελληνική περίπτωση" - Λεωνίδας Καρακατσάνης, "Ο εθνικισμός ως "μοντέλο" ή ως "διαφορά"; Η αντιπαράθεση Benedict Anderson - Partha Chatterjee και η μετα-αποικιοκρατική απάντηση στις θεωρίες του εθνικισμού" - Ρέα Κακάμπουρα, "Λαογραφικά αρχεία και εθνική ταυτότητα: μια σχέση αλληλεπίδρασης" - Γιώργος Τσιμουρής, "Υλικά της προσφυγικής μνήμης σ' ένα εθνικο-ποιητικό περιβάλλον μετά το '22: Ονόματα, τοπωνύμια και παρατσόυκλια" - Σταύρος Σταυρίδης, "'Είμαστε σκιές μιας τρυφερής οργής': ταυτότητες και εξέγερση στη ζαπατίστικη πολιτική" - Πέννυ Τραυλού, "Αθήνα: οι τοπολογίες της μνήμης και οι πολλαπλές αναγνώσεις τους" - Κάτια Μαρινάκη, "Φαντασίωση και αντίσταση στο παιδικό σχέδιο" - Ειρήνη Αβραμοπούλου, "Subaltern Studies Group: μια προσπάθεια ανασυγκρότησης της 'φωνής' του υποκειμένου" Κριτικές παρεμβάσεις - Χάρη Χαρίκλεια, "Παλλινόστηση και καταστάσεις εξαίρεσης: οικισμοί υποδοχής των παλλινοστούντων από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η περίπτωση της Φαρκαδόνας Τρικάλων" - Φώτης Τερζάκης, "Φιλοσοφία κια ανθρωπολογία: η άλλη πλευρά μιας συζήτησης" Βιβλιοκριτική - Σωτήρης Δημητρίου, Η οικοδόμηση εθνοτικών ομάδων και φαντασιακών ταυτοτήτων"