Οπτικοακουστική κουλτούρα: Ξαναβλέποντας τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο

Ξαναβλέποντας τον Παλιό Ελληνικό Κινηματογράφο (ΠΕΚ) συνειδητοποιούμε για μια ακόμη φορά τη ραγδαία αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια, αλλά συγχρόνως και την εξέλιξη μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα της αισθητικής και, ειδικότερα, της κινηματογραφικής θεωρίας. Κατά την άποψή μας, η ελληνική κοινωνία πέρασε με "συνοπτικές διαδικασίες" από μια σχεδόν προνεοτερική κατάσταση σε μια sui generis μετανεοτερική, χωρίς στο μεταξύ να προλάβει να αφομοιώσει πλήρως τους χυμούς της νεοτερικότητας. Ο πολιτικός και πολιτισμικός συντηρητισμός της περιόδου 1950-1974 αντικαταστάθηκε από έναν αγοραίο, ατομικιστικό νεοφιλελευθερισμό. Τα τελευταία ίχνη αυτοφυούς παραδοσιακότητας και λαϊκότητας τείνουν να εξαφανισθούν πλήρως κάτω από τον οδοστρωτήρα μιας χειραγωγούμενης μαζικοδημοκρατικής κουλτούρας ή μεταβάλλονται σε εμπορεύσιμο τουριστικό φολκλόρ. Παράλληλα, ο ελληνικός κινηματογράφος μεταπήδησε απότομα από το "συντηρητικό", κοινοτικό και λαϊκότροπο Παλιό στον "προοδευτικό", εξατομικευμένο και έντεχνο "Νέο". Η περίπτωση του λεγόμενου "Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου", ενός κινηματογράφου κριτικού και δημιουργικού, αλλά συγχρόνως ανασφαλούς και ατελούς, ίσως αντιπροσωπεύει καλύτερα από καθετί άλλο το "ανολοκλήρωτο σχέδιο" της ελληνικής νεοτερικότητας. [...] Η πρόταξη του ΠΕΚ, ως αντικειμένου έρευνας από τους μελετητές μας, είναι κατά τη γνώμη μας απόλυτα λογική και χρήσιμη, αφενός διότι η χρονική απόσταση από την εποχή του βοηθά το ερευνητικό του έργο, κι αφετέρου διότι η ιστορική και θεωρητική του κατανόηση ως ενός μέρους της ιστορίας του ελληνικού κινηματογράφου είναι αναγκαία προϋπόθεση για το μέλλον αυτού του κινηματογράφου. [...] (από την εισαγωγή του Διαμάντη Λεβεντάκου) Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Διαμάντης Λεβεντάκος, "Ξαναβλέποντας τον Παλιό Ελληνικό Κινηματογράφο" (εισαγωγή) - Ερατοσθένης Καψωμένος, "Η ελληνική ταινία στην τηλεόραση και τα πολιτισμικά της πρότυπα" - Αθηνά Καρτάλου, "Πρόταση για ένα πλαίσιο ανάγνωσης των ειδών στον ελληνικό κινηματογράφο" - Νίκη Καρακίτσου-Douge, "Το ελληνικό μελόδραμα: η αισθητική της έκπληξης" - Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, "Ο Θησαυρός του Μακαρίτη: η κωμωδία, 1950-1970" - Χρήστος Δερμεντζόπουλος, "Παράδοση και νεοτερικότητα στον ελληνικό κινηματογράφο: οι ταινίες ορεινής περιπέτειας" - Λυδία Παπαδημητρίου, "Το ελληνικό μιούζικαλ, 1955-1975: είδος ιθαγενές ή ξενόφερτο;" - Μαρία Παραδείση, "Η γυναίκα στην ελληνική κομεντί" - Ελίζα-Άννα Δελβερούδη, "Η πολιτική στις κωμωδίες του ελληνικού κινηματογράφου, 1948-1969" - Μαρία Παραδείση, "Η νεολαία στα κοινωνικά δράματα της δεκαετίας του '60" - Δημήτρης Ελευθεριώτης, "Οι διακοπές στα θερινά σινεμά: η ελληνική κουλτούρα και ο κινηματογράφος στη δεκαετία του '60" (μτφρ. Νανά Κυριαζή, Χρύσα Μπέζα) - Δημήτρης Καλαντίδης, "Βιβλιογραφία του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου"