Έγκατα και εδάφη της κρίσης

Το 1989 μου συνέστησαν να πάρω και να διαβάσω το (συλλεκτικό πια) τεύχος του Οικονομικού Ταχυδρόμου, ουσιαστικά ένα τεύχος-αφιέρωμα, με τίτλο "η κρίση και πώς να τη δείτε". Ήταν από τις φορές που η αστική άποψη για την καπιταλιστική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του '80 (με ότι αυτό σήμαινε για το τέλος της τότε εποχής) διατυπωνόταν με έναν πολύπλευρο και, θα έλεγα, ενδιαφέροντα τρόπο. Από τον τίτλο του Οικονομικού Ταχυδρόμου εκείνης της εποχής δανείστηκε και η παρούσα εργασία τον παρόμοιο τίτλο της. Πώς να δούμε την κρίση που εκδηλώνεται με γοργούς ρυθμούς σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο; Υπάρχουν διαφόρων ειδών προσεγγίσεις. Άλλοι μιλάνε για τεχνητή κρίση, άλλοι για μια συνηθισμένη κρίση του καπιταλισμού. Από το στρατόπεδο των ανοικτών απολογητών του καπιταλιστικού συστήματος δεν λείπουν και εκείνοι που βλέπουν (ή προσπαθούν και μας κάνουν να δούμε την κρίση σαν ...ευκαιρία. Τελευταία, μάλιστα, η τάση αυτή τείνει να πάρει την πρωτοκαθεδρία μέσα από την τρομολαγνεία της κρίσης και των θυσιών που απαιτεί η υποτιθέμενη ανάπτυξη. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα ή καλύτερα αυτά που είναι πιο κατάλληλα για να βοηθηθούμε στην κατανόησή της.