Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης και άλλα δοκίμια

[...] "Ποιος είναι ο ρόλος ενός σημείου που έχει χάσει τη σημασία του; Τι μπορεί να σήμαινε η Παναγία των Παρισίων σ' έναν Έλληνα του 15ου αιώνα που είχε εγκαταλείψει πρόσφατα την κυριευμένη Κωνσταντινούπολη και είχε χάσει την Αγία Σοφία; Απ' αυτούς τους σύο καθεδρικούς ναούς ποιος είναι ο αυθεντικός: ο Γοτθικός ή ο Βυζαντινός; ποια από τιςς δύο αυτές εκκλησίες είναι αφιερωμένη στον πραγματικό Θείο Λόγο ; Ποια στεγάζει το αιρετικό, το άτοπο μήνυμα;" Ο Νικόλας Κάλας υπέγραψε ένα από τα τελευταία άρθρα που δημοσίευσε στο Artforum με τίτλο "Ενάντια στην επιστροφή στην ομαλότητα" τον Δεκέμβριο του 1983 ως ποιητής, διαγνωστής και ασκών την πολεμική (poet, diagnostician, and polemist). Μας παρέδωσε έτσι ένα ακριβέστατο και απέριττο αυτοβιογραφικό σημείωμα. Ο Νικόλας Κάλας ή Νίκος Καλαμάρης ή Νικήτας Ράντος ή Ν. Σπιέρος -ένα από τα "πιο φωτεινά και τολμηρά πνεύματα της εποχής" κατά τον χαρακτηρισμό του Αντρέ Μπρετόν, δίπλα στους Bataille, Peret, Leonora Carrington, Masson, Proust κ.ά.- παρουσιάστηκε ως αιχμηρός κριτικός σε ελληνικά περιοδικά και ως ένας από τους πρώτους Έλληνες υπερρεαλιστές ποιητές στη δεκαετία του '30. Το 1938 εξέδωσε, στους κόλπους των Γάλλων υπερρεαλιστών, στις Εστίες Πυρός ενώ αργότερα στη Νέα Υόρκη, όπου κατέφυγε με τον Πόλεμο, συμμετείχε ενεργά στο κίνημα του μοντερνισμού, κατορθώνοντας να γίνει ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους και μαχητικούς κριτικούς της σύγχρονης τέχνης, υπέρμαχος μιας νέας και ευρείας δραστηριότητας της τέχνης και της ανανέωσης της ζωτικότητας της κριτικής. Μέχρι το θάνατό του συνεργάστηκε με τα σημαντικότερα περιοδικά τέχνης όπως το View, Village, Voice, Artforum, Arts Magazine, Art International και συγκέντρωσε σε βιβλία μεγάλο μέρος από τα μαχητικά και αποκαλυπτικά του κείμενα για τη σύγχρονη τέχνη. Ο παρών τόμος παρουσιάζει την άγνωστη στην Ελλάδα -εκτός από σποραδικές δημοσιεύσεις- αμερικανική πλευρά του Κάλας. Δημοσιευμένος το 1968, συγκεντρώνει 25 από τα σημαντικότερα δοκίμιά του με αντικείμενο τους Αμερικανούς κληρονόμους του Υπερρεαλισμού, τη σχέση της ποίησης με την εικόνα, την Ποπ Αρτ της δεκαετίας του '60, την κριτική της εποχής (E. Wind, E. Gombrich, H. Rosenberg κ.ά.) και καλλιτέχνες όπως τον Ράουσενμπεργκ, τον Τζιμ Ντάιν, τον ντ' Αρκάντζελο, τον Α. Κατζ και τον Αλ Χελντ. Ο τόμος συμπληρώνεται από τους περίφημους αφορισμούς του. "Εν μέσω σιωπής".