Έθνος, φύλο, πολιτικές ταυτότητας στις παραστατικές τέχνες και τον κινηματογράφο

Από την εποχή της έλευσης του μοντερνισμού και σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, με αφετηρία τις «υπεραφηγήσεις» της μαρξιστικής σκέψης, της ψυχανάλυσης και του δομισμού, η αναζήτηση ταυτοτήτων έχει εξελιχθεί σε ένα ζωτικό κοινωνικό και ανθρωπολογικό ζήτημα του δυτικού πολιτισμού. Η ταυτότητα των ανθρώπων δεν θεωρείται πλέον δεδομένη. Δεν προκαθορίζεται από κάποια ανώτατη αρχή, κοινωνικό σύστημα ή ιδεολογία απόλυτης ισχύος. Το κάθε άτομο έρχεται στον κόσμο χωρίς να του έχουν αποδοθεί εκ των προτέρων σταθερά κοινωνικά χαρακτηριστικά πέραν των φυσικών ιδιοτήτων του. Γεννιέται μεν σε ένα συγκεκριμένο ταξικό, και ενίοτε θρησκευτικό και εθνοτικό περιβάλλον, αλλά αυτές οι εξωτερικές συνθήκες δεν το δεσμεύουν αμετάκλητα. Η αντίληψη που διαμορφώνει το κοινωνικό περιβάλλον ή το ίδιο το άτομο για τον εαυτό του και οι ρόλοι που αναλαμβάνει κατασκευάζονται μέσα από μια διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ προσωπικών επιλογών και κοινωνικών επιταγών. Μέσα σε αυτά τα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα ο όρος «ταυτότητα» αποδεικνύεται επιστημονικά πολυσήμαντος και επιτρέπει την αναθεώρηση των παραδοσιακών μεθοδολογιών προσέγγισης του πολιτισμού με έναν τρόπο που διευρύνει τους επιστημολογικούς ορίζοντες. Στην τέχνη γενικότερα και στις παραστατικές τέχνες ιδιαίτερα, στις οποίες η βίωση ρόλων είναι σύμφυτη με τη δημιουργία, το ζήτημα των ταυτοτήτων βρίσκεται στο επίκεντρο τόσο της καλλιτεχνικής πρακτικής όσο και της θεωρίας όπως αυτή αναπτύσσεται στα διαφορετικά επιστημονικά πεδία των θεατρικών και κινηματογραφικών σπουδών και εν γένει στο πεδίο των Πολιτισμικών Σπουδών. Την πολλαπλότητα του όρου και των προσεγγίσεών του διερευνούν οι εισηγήσεις στη διημερίδα που οργάνωσε το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών με τίτλο «Έθνος, φύλο, πολιτικές ταυτότητας, στις παραστατικές τέχνες και τον κινηματογράφο» (27-28 Μαΐου 2022).