Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος

Στις 22 Φεβρουαρίου 1944, 650 άνθρωποι στάλθηκαν στο Άουσβιτς στοιβαγμένοι σε δώδεκα τρένα για εμπορεύματα. Μόνο ο Πρίμο Λέβι και δύο άλλοι επέζησαν, έπειτα από παραμονή ενός έτους, πριν την απελευθέρωσή τους από τον ρωσικό στρατό τον Ιανουάριο του 1945. Στο στρατόπεδο ο Λέβι παρατηρεί τα πάντα, θα θυμηθεί τα πάντα, θα αφηγηθεί τα πάντα: το στρίμωγμα στους κοιτώνες· τους συντρόφους που ανακάλυπταν το πρωί νεκρούς από την πείνα και το κρύο· τους εξευτελισμούς και την καθημερινή εργασία, κάτω απ' τα χτυπήματα των " Κάπος "· τις περιοδικές " επιλογές " όπου ξεχώριζαν τους αρρώστους από τους υγιείς για να τους στείλουν στο θάνατο· τους απαγχονισμούς για παραδειγματισμό· τα τρένα γεμάτα Εβραίους και τσιγγάνους, που οδηγούνταν με την άφιξή τους στα κρεματόρια... Κι όμως, στην αφήγηση αυτή κυριαρχεί η πλέον εντυπωσιακή αξιοπρέπεια· καμία εκδήλωση μίσους, καμία υπερβολή, καμία εκμετάλλευση των προσωπικών ταλαιπωριών, αλλά ένας ηθικός προβληματισμός πάνω στον πόνο, εξυψωμένος από ένα όραμα ζωής. Το "Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος", γραμμένο το 1947, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με θέμα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και μία από τις πλέον συγκλονιστικές μαρτυρίες των καιρών μας. Στην Ιταλία από τη δεκαετία του '60 διδάσκεται στα σχολεία. Η έκδοση περιλαμβάνει παράρτημα με συνέντευξη του Πρίμο Λέβι στον Philip Roth ("La Stampa", 26, 27 Νοεμβρίου 1986), ένα κείμενο του Πρίμο Λέβι, "Η μαύρη τρύπα του Άουσβιτς: πολεμική στους Γερμανούς ιστορικούς", δημοσιευμένο στην εφημερίδα "La Stampa", 22 Ιαν. 1987, ένα κείμενο του Claudio Magris, "Έπος και μυθιστόρημα στον Πρίμο Λέβι", δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Il Corriere della Sera", 13 Ιουνίου 1982, και αναλυτική εργοβιογραφία. Κρίσεις: "Με το ηθικό σθένος και την διανοητική ισορροπία ενός Τιτάνα του 20ού αιώνα, αυτός ο μικρόσωμος, επιμελής, αθόρυβος χημικός ανέλαβε σταθερά να υπενθυμίζει τη γερμανική κόλαση στη γη, να τη σκεφτεί συστηματικά και να προβληματιστεί και μετά να την αποδώσει σε μια κατανοητή, διαυγή και σεμνή πρόζα" (Philip Roth) "Μέσα από τη λάσπη, τα χτυπήματα αντιμετωπίζονται χωρίς οργή, μέσα από αυτή τη μοναδική ταπείνωση ο Λέβι δημιούργησε ένα ασύγκριτο έργο τέχνης" (Paul Bailey) "Ένας από τους καλύτερους Ιταλούς συγγραφείς... Ένας από τους λίγους που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα και μιλάει για τις εμπειρίες του με ήπια φωνή " (The Guardian)