Απόψε αυτοσχεδιάζουμε

Δέκα σχεδόν χρόνια μετά το "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα", γράφει ο Πιραντέλλο το "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε" (1929), που κινιέται στο ίδιο επίπεδο με το περιφημότερο απ' τα έργα του σικελού δραματουργού: τις σχέσεις Τέχνης και Ζωής. Στα "Έξι πρόσωπα", οι ήρωες, αφημένοι μισοδρομίς απ' το συγγραφέα, γύρευαν να ζήσουν, να ολοκληρώσουν τη ζωή τους πάνω στη σκηνή. Υποδήλωνε έτσι ο Πιραντέλλο τη δύναμη του καλλιτεχνικού δημιουργήματος, που, μόλις πάρει ανάστημα, ξεφεύγει απ' τον έλεγχο του πλάστη του κι αποχτά δική του, αυτόνομη ζωή. Κάτι ανάλογο, μα απ' την αντίστροφη όψη του καθρέφτη, γίνεται στο "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε". Εδώ, ένας θίασος, μ' επικεφαλής το σκηνοθέτη - διευθυντή του, προσπαθεί να "κατασκευάσει" ένα θεατρικό δράμα, ξεκινώντας από ένα διήγημα (του ίδιου του Πιραντέλλο, φυσικά). Ο σκηνοθέτης θέλει να υποτάξει την ιστορία, τα πρόσωπα και τους ηθοποιούς στις δικές του αντιλήψεις για το θέατρο, σε σχήματα και φόρμουλες, σε εφφέ καλά οργανωμένου θεατρισμού. Αλλά οι ηθοποιοί "ντύνονται" τόσο πολύ τους ρόλους τους, οι ρόλοι "μπαίνουν" τόσο πολύ μέσα στους ηθοποιούς, που αυτοί, αγανακτισμένοι με τις συνταγές του σκηνοθέτη, τον διώχνουν πυξ και λαξ απ' το θέατρο και μένουν μόνοι τους να ζήσουν τα μέρη που υποδύονται. Δεν είναι πια ο ηθοποιός Α, η καρατερίστα Β, ο ρολίστας Γ - είναι τα πρόσωπα της ιστορίας, μιας Ιστορίας Ζήλειας, "της πιο τρομερής ζήλειας που υπάρχει, της ζήλειας για το Παρελθόν", που κυριεύει έναν άντρα για τη γυναίκα του και τον κάνει να μανιάζει στη σκέψη πως εκείνη μπορεί να ονειρεύεται την εποχή της εύθυμης νιότης της.