Η ελληνική ιατρική στις παραδουνάβιες ηγεμονίες

Το παρόν βιβλίο αποτελεί στην ουσία την έκδοση της διδακτορικής μου διατριβής με μόλις δεκαοκτώ έτη χρονική υστέρηση. Στη διατριβή αυτή μελετήθηκε η ακμή του ελληνικού στοιχείου στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, Βλαχία και Μολδαβία, από την Άλωση έως τα μέσα του 18ου αιώνα, τυπική αρχή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Η αποδεδειγμένη ακμή οδήγησε στην ανάρρηση Ελλήνων στον θρόνο των δύο ημιαυτόνομων ηγεμονιών. Οι ηγεμόνες αυτοί είτε ελληνικής καταγωγής είτε ακραιφνώς Έλληνες προώθησαν τον ελληνικό πολιτισμό στις θρησκευτικά ομόδοξες Ηγεμονίες. Δημιούργησαν γύρω τους πνευματικές αυλές από σημαίνοντες λογίους, μεταξύ των οποίων πολλοί ιατροφιλόσοφοι. Ο νέος αυτός τύπος λογίου σημαίνει τον σπουδασμένο στη Δύση απόφοιτο πανεπιστημίου. Στον κύκλο σπουδών της σχολής των ιατροφιλοσόφων του πανεπιστημίου της Πάδοβας κυρίως, αλλά κατά προσέγγιση και των άλλων περιώνυμων πανεπιστημιακών κέντρων της Εσπερίας, ανήκει η θεολογία, η φιλολογία, η φιλοσοφία, η ιατρική καθώς και άλλες βασικές επιστήμες, όπως η φυσική, η χημεία, η βιοχημεία, τα μαθηματικά, η αστρονομία, ακόμη και η αστρολογία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ιατροφιλόσοφος κατέχει ένα ευρύτατο πεδίο γνώσεων, το οποίο, με σημερινή ορολογία, καλύπτει τόσο την θεωρητική όσο και τη θετική κατεύθυνση σπουδών. Επομένως δεν ξενίζει όταν ιατροφιλόσοφοι απασχολούνται στην εκπαίδευση και μάλιστα σε τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα της "καθ’ ημάς Ανατολής", όπως η Μεγάλη του Γένους Σχολή και οι Αυθεντικές Ακαδημίες του Βουκουρεστίου και του Ιασίου. Ιατροφιλόσοφοι επίσης συγγράφουν θεολογικά συγγράμματα και ανέρχονται σε ανώτατα εκκλησιαστικά αξιώματα είτε ως λαϊκοί είτε ως κληρικοί. Ιατροφιλόσοφοι είναι και οι μυστικοσύμβουλοι των ισχυρών της εποχής, των Οθωμανών μη εξαιρουμένων. Έτσι ιατροί κατ’ επάγγελμα ανέρχονται στο ύψιστο αξίωμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στο οποίο μπορούσε να ανέλθει μη εξωμότης Χριστιανός. [...] Η έρευνα επικεντρώνεται πρωτίστως σε πτυχιούχους φιλοσοφίας και ιατρικής πανεπιστημίων της Εσπερίας, χωρίς να αποκλείονται και πρακτικοί ιατροί, όταν απουσιάζουν οι προηγούμενοι. Διότι οι ιατροφιλόσοφοι δεν υπηρετούν όλοι τον Ασκληπιό και σχεδόν ποτέ αποκλειστικά. Οι περισσότεροι αφιερώνονται εκ παραλλήλου σε έργο εκπαιδευτικό, εκδοτικό, διαφωτιστικό και θέτουν σε δεύτερη μοίρα την ιατρική πράξη. Άλλοι πάλι κατορθώνουν να συνδυάζουν τις ιδιότητες του ιατρού, του διδασκάλου και αρκετά συχνά και του ιερωμένου. Λανθάνουν πληροφορίες για όσους ιατρούς θεράπευσαν την επιστήμη τους χωρίς να αφήσουν πίσω τους γραπτό έργο ή δεν κατέλαβαν επίσημη θέση ή αξιώματα. Αναντίρρητα οι γνώσεις μας για την καθημέρα κλινική πράξη της εποχής είναι ελλιπείς και αποσπασματικές. Σημειώνονται όσες έρχονται σποραδικά στο φως. Εν τέλει επιχειρείται η παρουσίαση της πολυσχιδούς και εξαιρετικά εποικοδομητικής δράσης των Ελλήνων ιατροφιλοσόφων στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, δράση, η οποία δεν είναι αμιγώς ιατρική, δεν περιορίζεται γεωγραφικά και κατά περιπτώσεις επεκτείνεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. [...]