Οι λέξεις ταξιδεύουν

Ένα ξεχαρβαλωμένο τραπέζι, μερικοί τυπογραφικοί χαρακτήρες από ξύλο ή μολύβι, ένα πιεστήριο σαν εκείνο που ίσως χρησιμοποιούσε και ο Γουτεμβέργιος: είναι το εργαστήρι του Χοσέ Φρανσίσκο Μπόρχες στο χωριό Μπεσέρος της βορειοανατολικής Βραζιλίας, στην ενδοχώρα. Μυρωδιά από μελάνι και ξύλο. Τα δεμάτια οι ξύλινες πλάκες περιμένουν τη σειρά τους, ενώ τα φρέσκα χαρακτικά, που μόλις έχουν πάρει μορφή, στεγνώνουν κρεμασμένα στα σύρματα. Πάω στο εργαστήρι του για να του προτείνω να συνεργαστούμε. Του εξηγώ το σχέδιό μου: εικόνες δικές του, τα χαρακτικά του, και λέξεις δικές μου. Σωπαίνει. Εγώ εξακολουθώ να μιλώ, να μιλώ, να δίνω εξηγήσεις. Κι εκείνος, τίποτα. Και αυτό συνεχίζεται, μέχρι που ξαφνικά αντιλαμβάνομαι ότι από τις λέξεις μου, λείπει η μουσική. Φυσάω σε σπασμένο φλάουτο. Ό,τι δεν έχει γεννηθεί δεν μπορείς να το εξηγήσεις, δεν γίνεται αντιληπτό: το αισθάνεσαι, το νιώθεις να πάλλεται, μόνο όταν σκιρτήσει. Τότε σταματώ να εξηγώ κι αρχίζω ν’ αφηγούμαι. Του αφηγούμαι τις ιστορίες με τα συναρπαστικά και τα τρομερά που συγκέντρωσα και θέλω να καταγράψω, τις φωνές όλων εκείνων που αντάμωσα στον δρόμο μου, τα όνειρα που έκανα ξύπνιος, γεγονότα παραληρηματικά, και παραληρήματα που έγιναν πραγματικότητα, τις περιπλανώμενες λέξεις που βρήκα, ή που με βρήκαν. Του αφηγούμαι τις ιστορίες, κι έτσι γεννήθηκε τούτο το βιβλίο. Οι λέξεις ταξιδεύουν: ένα ξεχωριστό, "μαγικό" βιβλίο του Εδουάρδο Γκαλεάνο, όπου τον πρώτο λόγο δεν το έχει η Ιστορία, μα ο Μύθος. Ο Γκαλεάνο καταδύεται στον κόσμο της λαϊκής φαντασίας και μας αφηγείται μύθους και θρύλους του χθες και του σήμερα, μιλώντας για τα μυστήρια της ζωής, για τη ζωή και τον θάνατο, για την αγάπη και το μίσος, για τον άντρα και τη γυναίκα, τον Θεό και τον Διάβολο, για τη μουσική και τη σιωπή, για τις λέξεις και τα πράγματα, για τη μνήμη και τη λήθη... και με κοινή συνισταμένη όλων αυτών των ιστοριών, το ταξίδι, που δικαιολογεί άλλωστε και τον τίτλο του βιβλίου. Και στους μύθους παρεμβάλλει κάποια "παράθυρα" στοχασμών, που πάντα αρχίζουν με τη φράση "Λίγα λόγια για...", και λειτουργούν ως έμμεσα, λογοτεχνικά σχόλια στους μύθους. Σύντροφο σ’ αυτό το εγχείρημα ο Γκαλεάνο έχει τον λαϊκό χαράκτη Χοσέ Φρανσίσκο Μπόρχες, που, εικαστικά, μιλά την ίδια γλώσσα με τις ιστορίες του Γκαλεάνο: μια γλώσσα αδρή, απέρριτη, ευθύβολη, καθαρή.