Το φθινόπωρο του πατριάρχη

Ο Κολομβιανός Νομπελίστας συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, μετά το κλασικό πια αριστουργηματικό του έπος των Λατινοαμερικανικών λαών, Εκατό Χρόνια Μοναξιά, διαδηλώνει στο Φθινόπωρο του Πατριάρχη την τραγική πραγματικότητα της πολιτικής ζωής των ίδιων αυτών ταλαιπωρημένων χωρών και ενώνει τη φωνή του με μια δεκάδα άλλους γνωστούς Λατινοαμερικανούς συγγραφείς σ' ένα αμείλικτο κατηγορώ ενάντια στις δικτατορίες. Το Φθινόπωρο του Πατριάρχη είναι μια οργισμένη μαρτυρία για τη μάστιγα που βασανίζει ως τις μέρες μας αυτούς τους λαούς με τις φρικαλεότητες που διαβάζουμε και ακούμε καθημερινά στα μέσα ενημέρωσης, τις ξεδιάντροπες δολοφονίες, τις καταχρήσεις και τις κτηνωδίες που γίνονται σχεδόν πάντα με την ανοχή κάποιων ξένων συμφερόντων. Ο Πατριάρχης, ένας "παραδοσιακός" Λατινοαμερικανικής προέλευσης δικτάτορας, είναι ένας γέρος στρατηγός ακαθόριστης ηλικίας "μεταξύ 107 και 232 χρόνων", σε κάποια ανώνυμη Λατινοαμερικάνικη χώρα. Μέσα από τα καθημερινά γεγονότα της ζωής του αναγνωρίζουμε χαρακτηριστικά από στυγνούς δικτάτορες, παλαιούς και σύγχρονους, που συνθέτουν την εικόνα του, αυτή όμως η μυθική, αινιγματική, τρομερή και παντοδύναμη φιγούρα μεταμορφώνεται από την πένα του συγγραφέα σε ήρωα φαρσοκωμωδίας. Ο δικτάτορας επιτέλους απομυθοποιείται, ξαναπαίρνει τις ανθρώπινες διαστάσεις του, καταρρέει και τελικά πεθαίνει για να αφήσει το σαπισμένο κορμί του έρμαιο στα όρνια που μπαινοβγαίνουν στο "μέγαρο της εξουσίας". Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες χρησιμοποιεί τη σάτιρα με τέτοια μαεστρία που μόνο μ' έναν Τζόναθαν Σουίφτ θα μπορούσε να συγκριθεί, σ' έναν άμεσο αφηγηματικό τόνο, μ' ένα καινούργιο είδος γραφής με μακριές φράσεις σε μπαρόκ ύφος, όλο παρακλάδια και αλλαγές στο χώρο, στο χρόνο και στο επίπεδο της πραγματικότητας του μυθιστορήματος που έχουμε δει μόνο σαν πειραματισμό σε ένα άλλο τελευταίο διήγημά του, στο "Τελευταίο Ταξίδι του Πλοίου-Φάντασμα". Ο αφηγητής, παντογνώστης και πανταχού παρών, εναλλάσεται με τα διάφορα πρόσωπα που μεταβαίνουν από το παρόν στο παρελθόν ή στο μέλλον σε μια χρονική διάρκεια περίπου 200 χρόνων, ενώ περιγράφονται σκέψεις ή πράξεις -φαντασία και πραγματικότητα- χωρίς να διακόπτεται ο ειρμός του κειμένου και συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης. Στο Φθινόπωρο του Πατριάρχη ξαναβρίσκουμε μέσα σ' έναν πηγαίο, αστείρευτο και πολυδιάστατο λόγο το "μαγικό ρεαλισμό" του Εκατό Χρόνια Μοναξιά που συναρπάζει τον αναγνώστη και καταξιώνει το συ Κλαίρη Σωτηριάδου-Μπαράχας