Το βιβλίο της εξορίας

Ο Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα ερευνά σ' αυτό το "Βιβλίο της εξορίας" όλες -σχεδόν όλες- τις μορφές διώξεων: τις φασιστικές, τις ναζιστικές, τις κομμουνιστικές· τις παράλογες τραγωδίες της ανθρωπότητας που σπαράσσεται από προκαταλήψεις, που επιδίδεται σε συλλογικά εγκλήματα. Αυτό το σύνθετο μυθιστόρημα, το τόσο εύκολο στο διάβασμα, μοιάζει γραμμένο κάτω απ' το βλέμμα του Κάφκα και του Πασκάλ, κάτω απ' τη βαριά σκιά του εικοστού αιώνα: σε δεκαεπτά ιλιγγιώδη κεφάλαια που μοιάζουν με σεκάνς κινηματογραφικής ταινίας, ο Μολίνα αφηγείται τις ιστορίες των ανθρώπων που διώχτηκαν, φυλακίστηκαν, στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, καταδικάστηκαν σε κάτεργα. Παρ' όλ' αυτά, το "Βιβλίο της εξορίας" δεν είναι ένα ακόμα μελαγχολικό ανάγνωσμα, δεν είναι ούτε θρήνος ούτε προειδοποίηση για το "πού οδεύει ο κόσμος": είναι ένας στοχασμός πάνω στη ζωή, την επιβίωση, τον παραλογισμό, τη μοναξιά -που μοιάζει μ' εκείνη του Γιόζεφ Κ. στη "Δίκη"-, την Ιστορία και τη λογοτεχνία. Ο συγγραφέας της "Πανσελήνου" υπογράφει εδώ "το μυθιστόρημα των μυθιστορημάτων", όπου ο φόβος διαδέχεται την απόγνωση κι όπου η ελπίδα δε σβήνει ούτε μπροστά στο βέβαιο θάνατο. "Το βιβλίο της εξορίας" είναι μια τοιχογραφία της ανθρωπότητας που αναπολεί το παρελθόν της το αμείλικτο, το άτρωτο και ενοχοποιητικό· το παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν και για το οποίο κανείς -κανείς- δεν είναι αθώος. Ανάμεσα στα πρόσωπα που ζουν, δεινοπαθούν, επιζούν ή πεθαίνουν σ' αυτό το βιβλίο συγκαταλέγονται ο Πρίμο Λέβι -που παίρνει το δρόμο για την Κόλαση-, η Μίλενα Γεζένσκα (ο μεγάλος έρωτας του Κάφκα), η Εουτζένια Γκίνσμπουργκ, που οδηγείται στην παγωμένη Σιβηρία, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, που δραπετεύει από το ναζιστικό καθεστώς· πρόσωπα ηρωικά, τρομαγμένα, αδικημένα· πρόσωπα χωρίς πατρίδα που δε βρήκαν ποτέ την Ιθάκη τους.