Τα κέρατα του Δον Φριολέρα

Ο Ραμόν Μαρία δελ Βάλιε-Ινκλάν (1866-1936), υπήρξε ισπανός συγγραφέας με χαρακτήρα ιδιόρρυθμο, επιθετικό και ανεξάρτητο. Το 1929 φυλακίστηκε ως αντιτιθέμενος στη δικτατορία του Πρίμο δε Ριβέρα, ενώ το 1931, με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, αναγορεύτηκε διευθυντής της Ισπανικής Ακαδημίας της Ρώμης. Το έργο του είναι εκτενές και ποικίλο: ποίηση ("Aromas de Leyenda", "La pipa de Kif", "El pasajero"), θέατρο ("Voces de gesta", "La marquesa Rosalinda", "Divinas palabras", "Luces de Bohemia", κ.ά.), πεζογραφία ("Femeninas", "Sonata de otono", "Sonata de estio", "Sonata de primavera", "Sonata de invierno", "Flor de Santidad", "La Guerra carlista", "Tirano Banderas", κ.ά.). Ο Βάλιε Ινκλάν, σύμφωνα με ορισμένους κριτικούς, ανήκει στη φημισμένη γενιά του 1898. Ωστόσο, από το ενδιαφέρον του για την τέχνη και τη γλωσσική ομορφιά των πρώτων έργων του, και από το ιδιαίτερο ύφος που καλλιέργησε, δίνοντας σημασία στη μουσικότητα των λέξεων και στη δημιουργία εικόνων, εκτιμάται ως ο κύριος εκπρόσωπος του ισπανικού μοντερνισμού. "Τα κέρατα του Δον Φριολέρα" (1921) περιλαμβάνονται στα "esperpentos", όρος και είδους θεάτρου που ο ίδιος ο Βάλιε-Ινκλάν επινόησε. "Οι κλασικοί ήρωες, καθρεφτισμένοι σε κοίλα κάτοπτρα, δίνουν τα esperpentos" γράφει κάπου και τα χαρακτηρίζει "συζητήσεις πεθαμένων για να διηγηθούν ιστορίες των ζωντανών". Ο Βάλιε-Ινκλάν έχει περάσει πια, χωρίς επιστροφή, από την εκλεπτυσμένη και νοσταλγική λογοτεχνία στην πιο άγρια κριτική, στην πιο τολμηρή σάτιρα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Χιούμορ, στιλιζάρισμα γκροτέσκο της ισπανικής πραγματικότητας, παραστατική και αδίστακτη γλώσσα είναι πλέον τα κοινά χαρακτηριστικά των έργων του.