Πνεύμα και ύλη στην ιστορία της ιατρικής

Από τα μέσα του 20ού αιώνα γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτή μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια (ή δυσφορία) μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού, καθώς και πολλών διανοουμένων, απέναντι στη σύγχρονη ιατρική, στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τα φαινόμενα της υγείας και της αρρώστιας -τρόπο που θέλει και να επιβάλει γενικά- καθώς και στον τρόπο που ασκείται. Η δυσαρέσκεια αυτή μπορεί να επικεντρώνεται -κι αυτό μπορεί να διαφέρει στις διάφορες ομάδες πληθυσμού ή ‘κοινότητες σκέψης’- στον τεχνοκρατικό χαρακτήρα της σύγχρονης ιατρικής, στην αδιαφορία της για τα βιώματα του αρρώστου, στην ‘ιατρικοποίηση’ της καθημερινής ζωής κ.λπ. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζει η εμφάνιση (ή επανεμφάνιση) και η διαθεσιμότητα διαφόρων μορφών εναλλακτικής ιατρικής - η οποία ευνοείται βέβαια από αυτή τη δυσφορία. Επιπλέον, επιστημονικές έρευνες έχουν θέσει σε αμφισβήτηση τη διαδεδομένη εντύπωση ότι η σύγχρονη ιατρική (οι πρόοδοι της ιατρικής) έχουν εξαλείψει (ή περιορίσει σημαντικά) διάφορα σοβαρά νοσήματα. [...] Όπως έχει μάλλον γίνει σαφές, η συζήτησή μας παρακολουθεί όλη την ιστορική πορεία της ιατρικής στο Δυτικό κόσμο. Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε αυτό εδώ ως ένα βιβλίο ιστορίας της ιατρικής; Με κάποιον τρόπο, ίσως ναι. Αν δηλαδή, στην ιστορία της ιατρικής, μας ενδιαφέρουν οι αντιλήψεις (ιδέες, θεωρίες) για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και τη διατήρηση της υγείας, για τη ‘φύση’, τους όρους και τις συνθήκες εμφάνισης της αρρώστιας, για τις αρχές και τις προϋποθέσεις της θεραπείας. Η απάντηση είναι αρνητική, αν μας ενδιαφέρουν κυρίως οι τεχνικές πρόοδοι και οι ανακαλύψεις (διαγνωστικών μεθόδων, χειρουργικών επεμβάσεων, φαρμάκων κ.λπ.). Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι η εξιστόρηση της πορείας της ιατρικής έχει εδώ έναν μάλλον φιλοσοφικό προσανατολισμό. [...]