Ρωμαϊκό Οδοιπορικό - Τόμος Α’: Αναδρομή στις ρίζες μας

Κέντρο του Βυζαντινού Ρωμαίικου πολιτισμού ήτο ο Θεάνθρωπος Χριστός. Ανέπτυξε τα μεγάλα πολιτιστικά επιτεύγματα του Βυζαντίου, την εξημέρωση των ηθών, την φιλαλληλία και κοινωνική πρόνοια, την νομοθεσία, την φιλοσοφία, την τέχνη, τις επιστήμες, τις μεγάλες ιεραποστολικές και εκπολιτιστικές του προσπάθειες. Είναι κρίμα ότι, επηρεασμένοι από τον δυτικό ορθολογισμό και και ουμανισμό δεν ημπορούμε να αισθανθούμε το Βυζάντιο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Αγιά-Σοφιά. Λίγοι σήμερα, ακόμη και Βυζαντινολόγοι, κατανοούν εσωτερικά το Βυζάντιο. Η πνευματική μας αίσθησις έχει αρρωστήσει. Χαρακτηριστικό του Θεανθρωποκεντρικού Βυζαντινού πολιτισμού είναι η εσωτερική ενότης όλων των πτυχών του. Φιλοσοφία, τέχνη, πολιτική, παιδεία, οικογένεια, όλα έχουν κοινό κέντρο και άξονα τον Χριστό. Έτσι ο Βυζαντινός δεν διχάζεται. Όλα περνούν μέσα στην Εκκλησία, για να μεταμορφωθούν και χαριτωθούν. Αθεϊστική πολιτική ή αθειστική παιδεία π.χ. στο Βυζάντιο ήταν αδιανόητα. Άλλο χαρακτηριστικό του πολιτισμού αυτού είναι ότι δεν έδιδε απόλυτη, αλλά σχετική αξία σε όλες τις πολιτιστικές αξίες. Ακόμη και αυτό το ίδιο το Κράτος είχε αξία, μόνο ως προθάλαμος της Βασιλείας του Θεού. Οι Βυζαντινοί ποτέ δεν έκαναν το λάθος να θεοποιήσουν το κράτος ή την τέχνη, ή κάποια ιδεολογία και χάριν αυτών να θυσιάσουν τα συγκεκριμμένα ανθρώπινα πρόσωπα. Ο πολιτισμός γι’ αυτούς δεν ήταν τέλος, σκοπός, ήταν οδός και μέσον για τον ουρανό. Δεν ήταν πολιτισμός αυταρκείας και επάρσεως αλλά ταπεινώσεεως. Δεν ετροφοδοτείτο από την φιλαυτία (εμπαθής αγάπη για τον εαυτό μας και αυτοπροβολή), αλλά από την φιλοθεΐα (απαθής καθαρή αγάπη προς τον Θεό) και φιλανθρωπία (απαθής αγία αγάπη προς κάθε άνθρωπο). Έτσι κατά βάθος ήταν πολιτισμός πνευματικός και ασκητικός και όχι ευδαιμονιστικός και υλιστικός. Δεν έκρυβε από τους ανθρώπους τον ουρανό, αλλά ελευθέρωνε τον άνθρωπο από την φυλακή της εγκοσμιότητος, του φθαρτού, του πεπερασμένου. Αυτή η πνευματικότης έκανε τον Βυζαντινό Ρωμαίικο Πολιτισμό να είναι παιδαγωγικός πολιτισμός. Αυτή η πνευματικότης τού έδωσε την δυνατότητα να επιβιώσει επί τόσους αιώνες, παρά τις τόσες επιθέσεις, ακόμη και μέσα στην Τουρκοκρατία. Αυτός παραμένει και σήμερα ο αυθεντικός πολιτισμός του Γένους μας.