Ο αμφιλεγόμενος ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα (4ος-21ος αιώνας)

Την άνοιξη του 1821, τη στιγμή που οι πρώτες εστίες της Ελληνικής Επανάστασης ανάβουν στην Πελοπόννησο, οι συντάκτες του Διαφωτιστικού περιοδικού «Μέλισσα» από το Παρίσι, προκηρύσσουν στο τρίτο και τελευταίο τεύχος του εντύπου τους έναν διαγωνισμό με πρωτόγνωρα αντικληρικό περιεχόμενο. Το συγκλονιστικό ιστορικό τεκμήριο του ανολοκλήρωτου αυτού διαγωνισμού -το περιοδικό ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω της έναρξης του Αγώνα-, σηματοδοτεί την κορύφωση της πολυετούς ιδεολογικής διαμάχης μεταξύ των Ελλήνων Διαφωτιστών και του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Είναι γεγονός πως η επέτειος των διακοσίων ετών από την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 δεν βρίσκει τον εθνικό οργανισμό σε κατάσταση που να δικαιολογεί ενθουσιασμούς και πανηγυρισμούς. Όσο, όμως, δυσμενέστερα μπορεί να αξιολογείται η κατάσταση του έθνους, τόσο επιτακτικότερη παρουσιάζεται η ανάγκη ενός βαθύτερου και ριζικότερου αναστοχασμού των μηνυμάτων που η εθνική παλιγγενεσία έχει κληροδοτήσει στους φορείς που επωμίζονται την ευθύνη της ιστορικής δικαίωσης εκείνου του ηρωικού εγχειρήματος. H Σειρά Βιβλίων Lux Orbis, σε συνεργασία με την Κίνηση Ελλήνων Πολιτών για την Εκκοσμίκευση του Κράτους (ΚΕΠΕΚ), αποφάσισαν να αναβιώσουν τον διαγωνισμό της «Μέλισσας» και σε αυτόν τον τόμο παρουσιάζονται οι δέκα καλύτερες εργασίες που αξιολογήθηκαν από την επιτροπή που συστήθηκε για τον σκοπό αυτόν. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποτελεί μία δράση με ισχυρότατο συναισθηματικό όσο και συμβολικό χαρακτήρα, για όλους εκείνους που στις μέρες μας ερευνούν και ανιχνεύουν την προέλευση των ριζοσπαστικών ιδεών στον ελλαδικό χώρο, έχοντας παράλληλα κατά νου πως τίποτε δεν δικαιούται να τίθεται υπεράνω ιστορικής επανεκτίμησης και αναθεώρησης, εάν οι προτεραιότητες εθνικής επιβίωσης, συμβατής με τους καιρούς, ενδεχομένως το επιβάλλουν. Η εθνική ταυτότητα δεν μπορεί να είναι απολιθωματικού χαρακτήρα. Αποτελεί ανασύνθεση υπό συνεχή αναθεώρηση και επανεκτίμηση, προκειμένου να αναδεικνύεται λειτουργική και αναδημιουργική. Συγγραφείς: Φιλίστωρ Δενδρινός Μάρκος, Γρίβα Άννα, Διακογιάννης Δημήτρης, Λαμνής Στέλιος, Δρίτσας Γιώργος, Τριαντάφυλλου Σωτήρης, Κατσάπης Κώστας, Τσουκαλάς Σπύρος, Πολίτης Αθανάσιος. Παράρτημα: Μηνάς Παπαγεωργίου, Γιώργος Ν. Οικονόμου. Εισαγωγή: Μηνάς Παπαγεωργίου. Πρόλογος: Γιώργος Ν. Οικονόμου, Παναγιώτης Γεννηματάς, Αλέξανδρος Σακελλαρίου.