Η Θεσσαλία στην Τουρκοκρατία

Η Θεσσαλία κατακτήθηκε το 1393 και απελευθερώθηκε το 1881. Η Τουρκοκρατία σ' αυτήν διήρκησε 487 χρόνια, πέντε αιώνες. Στη διάρκειά τους η Θεσσαλία έχασε ποταμούς αίματος και δακρύων. Θυσίασε χιλιάδες τέκνων της. Τα βουνά της υπήρξαν καταφύγια του έθνους και άσβεστες εστίες του ανεπανάληπτου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, του ανυπότακτου πνεύματος και της λεβεντιάς. Ανυψώθηκε στην πρωτοπορία της οικονομικής αναπτύξεως , με τις φημισμένες συντεχνίες της και εισχώρησε στο ευρωπαϊκό εμπόριο χωρίς κρατική στήριξη ή επιδοτήσεις, αλλά με την συνέπεια και με προϊόντα ανώτερα ποιοτικώς ξένων ομοειδών. Με την παιδεία της, με τους διδασκάλους της και με τον Ρήγα, κατέχει πρώτη θέση στην προσπάθεια αφύπνισης της εθνικής συνείδησης. Στον ένοπλο αγώνα κατέλαβε αξιόλογη θέση με τα αμέτρητα ξεσπάσματα των αρματωλών της και με τις επαναστάσεις των Διονύσιου, Νικοτσάρα, παπα-Βλαχάβα, Γεωργάκη Ολυμπίου. Αυτοί, ο Ρήγας, ο Άνθιμος Γαζής, ο Χριστόφορος Περραιβός κ.α. διαπνέονταν από την ιδέα Επαναστάσεως Εθνικής όχι Τοπικιστικής. Αυτή ακριβώς η Ιδέα αποτελεί το κύριο γνώρισμα της αγωνιζόμενης Θεσσαλίας. Στη διάρκεια της Επαναστάσεως του ΄21 πρόσφερε τον υπουργό στρατιωτικών Χρ. Περαιβό, πολεμιστή και λόγιο, τον αρχηστράτηγο Γεώργιο Καραϊσκάκη και αρκετές χιλιάδες έμπειρων πολεμιστών και καπετάνιων, οι οποίοι κατήλθαν και πολέμησαν στη Στ. Ελλάδα και στην Πελοπόννησο, αλλά δεν επέστρεψε κανένας στην πατρώα τους γη. Στο νεαρό ακόμα Ελληνικό Κράτος η Θεσσαλία πρόσφερε τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, τον Οικονόμου Εξ Οικονόμων, τον Διονύσιο Πύρρο, που με άλλους λόγιους έδωσαν την μαγιά για την πνευματική αναγέννηση της ελεύθερης πατρίδας. Μ' αυτά και με άλλα επιτεύγματά της η Θεσσαλία προσήλθε στην μητέρα Ελλάδα με το κεφάλι ψηλά. Και με τη βεβαιότητα ότι στη διάρκεια της μακράς δουλείας ανταποκρίθηκε στις παραδόσεις και στις προσδοκίες του Ελληνισμού.