Ρωσικό θέατρο και ελληνική σκηνή

Αν παρακολουθήσει και μελετήσει κάποιος συστηματικά τις σχέσεις της ελληνικής σκηνής με τη ρωσική, σοβιετική και μετασοβιετική δραματουργία, θα πρέπει να θεωρήσει ως ουσιαστική τους αφετηρία την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και να απαριθμήσει παραμέτρους και μηχανισμούς που συντελούν στις διαδικασίες πρόσληψης όσον αφορά τόσο τη συγκρότηση του δραματολογίου των θιάσων και των καλλιτεχνικών συνεργασιών, όσο και τις σκηνικές τύχες των συγγραφέων. Η αυτονόητα επίπονη και χρονοβόρα εύρεση και καταγραφή στοιχείων για περισσότερες από επτακόσιες παραστάσεις ρωσικών έργων της τσαρικής και σοβιετικής περιόδου, που αποτελεί στόχο της παρούσας μελέτης, συνοδεύεται και ολοκληρώνεται μέσα από ερμηνευτικές πρωτοβουλίες και σχόλια που φιλοδοξούν να πλαισιώσουν την παραστασιογραφική συμβολή, η οποία εντάσσεται στο ερευνητικό πεδίο της ιστορίας της παράστασης στο νεοελληνικό θέατρο. Στην επιτομή της εικόνας της πρόσληψης, που επιχειρείται στην παρούσα εισαγωγή, περιγράφονται και εκτιμώνται πολλαπλοί παράγοντες (πολιτιστικά πρότυπα και σημεία αναφοράς, ρωσομαθείς διαμεσολαβητές, θεατρική αγορά και επιταγές του ταμείου). Ως βασικές μονάδες του ερευνητικού σχήματος, θα πρέπει να θεωρηθούν οι ρώσοι συγγραφείς και οι ελληνικές θεατρικές παραστάσεις. Για την εξαγωγή, κατά το δυνατόν, ασφαλών πορισμάτων κατέφυγα σε κάθε διαθέσιμο υλικό τεκμηρίωσης: προγράμματα παραστάσεων, συνεντεύξεις καλλιτεχνών, εκδόσεις έργων, αφιερώματα λογοτεχνικών περιοδικών, αναγγελίες στον Τύπο και θεατρικές κριτικές. Μελέτες πνευματικών ανθρώπων, εκθέσεις, επετειακοί εορτασμοί και εσπερίδες έρχονται να πλαισιώσουν και να νοηματοδοτήσουν, μαζί με τις θεατρικές κριτικές και τις τάσεις τους, τις θεατρικές παραστάσεις. Το καλλιτεχνικό μέγεθος του Άντον Πάβλοβιτς Τσέχοφ, μετά την αργοπορημένη είσοδό του στο δραματολόγιο των ελληνικών θιάσων, αναντίρρητα δεσπόζει. Ακολουθούν σε σημασία απόηχου, σκηνικό ενδιαφέρον, εύρος ζυμώσεων και αριθμητικά δεδομένα, παραστάσεις έργων του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, διασκευές πεζογραφημάτων του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι, διασκευές και πρωτότυπα του Λεβ Νικολάγιεβιτς Τολστόι, έργα του Μαξίμ Γκόρκι και του Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Αρμπούζοφ.