Προσωπολατρία

Τα κείμενα αυτού του βιβλίου φιλοδόξησαν να υπάρξουν πέραν της κριτικής, είναι κείμενα λατρείας και ευγνωμοσύνης του συγγραφέα τους για κάποια πρόσωπα του θεάτρου που σημάδεψαν τη ζωή του. Προσπάθησε να φυλακίσει σε σύντομες γραμμές στιγμές σπάνιες, στάσεις, χειρονομίες, φωνές που τον γέμισαν με ευφροσύνη στις μαγικές εκείνες ώρες που η αυλαία του θεάτρου έχει ανοίξει και μας αφήνει στη διάθεση του οίστρου της υποκριτικής τέχνης. Το βιβλίο επανακυκλοφορεί σε δεύτερη έκδοση αυξημένη με την αφορμή της διάκρισης του συγγραφέα με το "Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2008", από το Υπουργείο Πολιτισμού για το συνολικό του έργο. Η κριτική αρχίζει από το θαυμασμό. Αν δεν θαυμάζεις, αν δεν υψώνεις σε επίπεδο περιωπής μερικά πρόσωπα, μερικά έργα και κάποιες εποχές της ιστορίας ή του πολιτισμού δεν έχεις αξιολογική κλίμακα, γνώμονα, νήμα της στάθμης κοινώς αλφάδι. Μ' αυτό το θεμελιώδες κριτήριο γράφτηκαν αυτές οι προσωπογραφίες μεγάλων μορφών του θεάτρου μας που με στοίχειωσαν, με μύησαν και με δίδαξαν τι πράγματι σημαίνει η αριστοτελική μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας. Αυτή η μιμητική πράξις συγκροτείται συνήθως από μερικές συνταρακτικές λεπτομέρειες: μια σημαίνουσα στάση, ένα πυρετικό βλέμμα, μια ανάσα ερωτική και ένας επιθανάτιος ρόχθος, μια απειλητική χειρονομία, μια χαώδης πλάτη και ένα τρυφερό ή απελπισμένο δάγκωμα του κάτω χείλους. Είχα τη μεγάλη εύνοια της εποχής μου να απολαύσω από νεαρής ηλικίας μεγάλους ηθοποιούς σε μεγάλους ρόλους. Ο θαυμασμός μου με οδήγησε στη μελέτη των κωδίκων τους και στην αποκρυπτογράφησή τους. Μαθήτευσα και η κωδικοποίηση των τρόπων τους με βοήθησε να σχηματίσω την αξιολογική κριτική μου κλίμακα. Η κριτική, όποια κριτική, δεν αντλεί τα κριτήριά της από το Απόλυτο. Τα δανείζεται από το έργο ιδιοφυών συνανθρώπων μας: Από τον Πλάτωνα, το Σαίξπηρ, τον Ελ. Βενιζέλο, τον Αϊνστάιν και βέβαια την Παξινού, τον Μινωτή, τον Κουν, τον Ροντήρη, την Αρώνη, τον Βέγγο κ.τ.λ. Αυτούς λάτρεψα και σ' αυτούς αυτό το αφιέρωμα καίει το θυμίαμά τους. Κώστας Γεωργουσόπουλος