Φως και σκοτάδι στη Ρώμη του Καραβάτζο

Μια σημερινή φωτογραφική περιπλάνηση στα μέρη που σύχναζε ο Καραβάτζο όσο ζούσε και δημιουργούσε στη Ρώμη, με οδηγό ανέκδοτα μέχρι τώρα στην Ελλάδα κείμενα και ντοκουμέντα της εποχής του (βιογραφίες συγχρόνων του, αστυνομικά αρχεία, επιστολές κλπ). Μέσα από τα ντοκουμέντα φωτίζεται η ταραχώδης ζωή του ζωγράφου Μικελάντζελο Μερίζι, γνωστότερου ως Καραβάτζο, την περίοδο που δημιουργούσε στη Ρώμη (1596-1606): Οι έντονες σχέσεις με τους άλλους ζωγράφους και με τον υπόκοσμο της Παπικής πρωτεύουσας, οι καθημερινές συνήθειές του, όσα έβλεπε και αποτύπωνε μαεστρικά στους καμβάδες του. Στις εκατό φωτογραφίες που συνοδεύουν τα κείμενα γίνεται απόπειρα να αφουγκραστούμε την παρουσία του ζωγράφου τέσσερις αιώνες αργότερα στα σημεία που στάθηκε, που συνεπλάκη σε αιματηρούς καυγάδες, που ερωτεύτηκε, που χάρηκε, που πόνεσε. Να ακολουθήσουμε τις διαδρομές που ακολουθούσε κι αυτός στις περιπλανήσεις του στην Αιώνια Πόλη. "Με αυτόν τον τρόπο η απλή σύλληψη της φωτογράφισης των κτιρίων και των τοπίων της Ρώμης, όπου έδρασε ο Καραβάτζο, καθίσταται όχι αναπαράσταση, αλλά κατάδυση σε μία κατάσταση του είναι (state of being): επίγνωση της παραδοχής ότι ένα "κοινωνικό άτομο" ως φορέας- θραύσμα της ολότητας δύναται να συγκροτηθεί σε πολλαπλά βιωματικά και ιστορικά επίπεδα το καθένα από τα οποία διατηρεί την αυτονομία του, τελώντας με τα υπόλοιπα σε σχέση διαλεκτικής έντασης. [...] Πρόκειται λοιπόν για στιγμές ζωής στην σύγχρονη Ρώμη, συγκεκριμένα και συνειδητά κατασκευασμένες από την συλλογική οργάνωση η οποία φαντασιακά έχει συντεθεί με πρωτοβουλία και ευθύνη του συγγραφέα του παρόντος λευκώματος ως ενιαία ατμόσφαιρα μεταξύ του ιδίου και της βιωμένης αισθητικής των έργων του Καραβάτζο. Συνεπώς έχουμε να κάνουμε με την ανάδυση ενός ορίζοντα γεγονότων τα οποία διαπλέκονται με παιγνιώδη τρόπο μεταξύ τους. Αυτό το παιχνίδι κυριαρχείται από την αίσθηση του διαρκούς συγχρονισμένου ανεβοκατεβάσματος στα ρευστά πλαίσια του οποίου υφίστανται γεγονότα τα οποία λέγονται, αλλά δεν γίνονται, και άλλα τα οποία γίνονται, αλλά δεν λέγονται. Και σε αυτήν ακριβώς την τομή είμαστε ικανοί να ψηλαφήσουμε τον Καραβάτζο." (από την εισαγωγή του Αθανάσιου Πάνου, διδάκτορα Μεσαιωνικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ)