Επιχειρηματική ηθική και δεοντολογία

Ακούσατε λοιπόν για εκείνο το πλοίο που δεν είχε συντηρηθεί σωστά και βούλιαξε παίρνοντας μαζί του τόσους ανθρώπους; Ή για την έκρηξη σε εκείνο το εργοστάσιο που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και να μην τραυματισθούν τρεις άνθρωποι, αν οι προβλεπόμενες διαδικασίες είχαν ακολουθηθεί; Ή για την εταιρεία που έκλεισε αφήνοντας εκατοντάδες πελάτες χωρίς τα προϊόντα που είχαν προπληρώσει; Ή για το εργοστάσιο που συνειδητά έριχνε τα απόβλητα του στο παρακείμενο ποτάμι; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι: -μα οι νόμοι προβλέπουν κυρώσεις για τις επιχειρηματικές ατασθαλίες, έτσι δεν είναι;- Ναι, αλλά δεν υπάρχει ηθική κλοπής ή απάτης ή εγκληματικών ενεργειών. Με αυτή τη λογική, μόνον αν συλληφθούμε πρέπει να πληρώσουμε για την παράνομη ενέργεια. Ως κοινωνικά όντα μάθαμε από το σπίτι μας, τη φυλή μας, την κουλτούρα μας, την πατρίδα μας να έχουμε αρχές, πιστεύω και τρόπους συμπεριφοράς. Οι νόμοι θεσπίστηκαν για τις περιπτώσεις παραβιάσεων του υποχρεωτικού για όλους τρόπου συμπεριφοράς που το κοινωνικό σύνολο δέχθηκε σε μια ορισμένη περιοχή και για ένα δεδομένο χρόνο. Επιπροσθέτως, η νομοθεσία συνήθως θέτει κανόνες για θέματα τα οποία μπορούν να -μετρηθούν- και που έχουν σαφή δυνατότητα να τεθούν υπό έλεγχο με την εφαρμογή της. Από εκεί και πέρα αρχίζει ο χώρος της ηθικής. Δίδουμε καλύτερες ποιοτικά στολές ασφαλείας στους εργαζόμενους στην επιχείρηση μας, κατά πολύ πιο ακριβές από ό,τι επιβάλλει ο νόμος, επειδή η επιχείρηση μας το θεωρεί δεοντολογικά σωστό. Δίδουμε στους πελάτες μας τη δυνατότητα να επιστρέφουν το προϊόν μας οποτεδήποτε παρουσιάζει ελαττώματα, διότι έτσι ορίζουμε το σεβασμό στον πελάτη. Φροντίζουμε τον περιβάλλοντα χώρο ούτως ώστε να είναι όμορφος, καθαρός και αξιοπρεπής, γιατί αυτή θέλουμε να είναι η εικόνα της επιχείρησης μας. Θέλουμε η κοινωνία να πιστεύει ότι η επιχείρηση μας είναι ηθική, συνετή, εγκρατής, θετική, θέλουμε να προτάξουμε μία επιχειρηματική κουλτούρα που να προσελκύει συγκεκριμένου τύπου εργαζόμενους, πελάτες, προμηθευτές, θέλουμε να ορίσουμε μία εταιρική διακυβέρνηση που να έχει ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία διαφοροποιούνται ανάλογα με το αντικείμενο μας και την εικόνα της εταιρείας μας. Για παράδειγμα, διαφορετικά θα περιγράψει την εταιρική της κουλτούρα μία επιχείρηση παιδικών πάρκων αναψυχής και διαφορετικά μία επιχείρηση που εκμεταλλεύεται νυκτερινά κέντρα. Το 2002 ακούστηκαν πάρα πολλά κατά της επιχειρηματικής ηθικής και δεοντολογίας εταιρειών όπως η Enron, η Global Crossing, η Xerox και η WorldCom. Αμφισβητούμενου κύρους ενέργειες και λογιστικές ατασθαλίες τις οδήγησαν σε δυσφήμιση, ζημιές, απολύσεις χιλιάδων εργαζομένων και πολλά άλλα δεινά. Είναι δύσκολο να δεχθούμε ότι εταιρείες τέτοιων μεγεθών δεν είχαν διατυπώσει κώδικες επιχειρηματικής δεοντολογίας ή ότι δεν είχαν αίσθηση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης τους. Βεβαίως, και οι εταιρείες των ορκωτών λογιστών που επέβλεπαν τα πεπραγμένα τους είχαν μεγάλη ευθύνη, όπως για παράδειγμα, η Andersen στην περίπτωση της Enron. Ευθύνη βεβαίως είχαν και οι εταιρείες-σύμβουλοι. Και πάλι στην περίπτωση της Enron, η McKinsey, η μεγαλύτερη εταιρεία συμβούλων μεγάλων εταιρειών στον κόσμο, εισηγήθηκε να ακολουθηθεί σαν επεκτατική στρατηγική το light-asset strategy, γεγονός που πιθανόν να συνέβαλε στη θεαματική πτώχευση μιας από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες. Σε τελική ανάλυση, οι νόμοι της αγοράς και οι πολιτικοί νόμοι επέβαλαν το δέον γενέσθαι, αφού όμως προϋπήρξε δημόσια κατακραυγή και τρομακτικό ανθρώπινο κόστος. Στην πορεία οι διοικούντες αποδείχθηκαν αμοραλιστές. Δυστυχώς, στην κοινωνία ενίοτε υπάρχουν άτομα που παραβιάζουν τους ηθικούς νόμους επειδή δεν έχουν ηθική συνείδηση και δυστυχώς, όταν πια αποκαλυφθούν, είναι αργά. Ίσως τώρα είναι το κέλευσμα του χρόνου να αναπτύξουμε και στον τόπο μας ουσιαστική συνείδηση των ηθικών επιχειρηματικών επιλογών και να τις προτάξουμε του γενικότερου επιχειρηματικού γίγνεσθαι. Η επιχείρηση, η οποιαδήποτε επιχείρηση, οπουδήποτε και να βρίσκεται και ασχέτως μεγέθους ή βιομηχανικού κλάδου, έχει πια γίνει ουσιαστικότατο μέρος του κοινωνικού ιστού· επιβάλλεται λοιπόν να μελετήσουμε τη φιλοσοφία και την ηθική της. (από την εισαγωγή του βιβλίου)