Πέρσες

Οι "Πέρσες" είναι το μοναδικό ιστορικό δράμα που έχει διασωθεί. Διδάχτηκε το 472 π.Χ. μαζί με το σατυρικό δράμα "Προμηθεύς Πυρκαεύς". Το θέμα αυτής της τραγωδίας είναι η ήττα των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας από τους Έλληνες. Το ενδιαφέρον στοιχείο της τραγωδίας είναι ότι η λεπτομερής όσο και ρεαλιστική περιγραφή της ναυμαχίας γίνεται από τον ίδιο τον Αισχύλο -που στο δράμα εμφανίζεται ως αγγελιαφόρος- ο οποίος πολέμησε και συμμετείχε στο ιστορικό εκείνο γεγονός. Άρα έχουμε μια εγκυρότατη εξιστόρηση των όσων διαδραματίστηκαν στον κόλπο της Σαλαμίνας από έναν άνθρωπο που τα έζησε ως πολεμιστής και άρα ως αυτόπτης μάρτυς. Εδώ, ο Αισχύλος λειτουργεί και ως "πολεμικός ανταποκριτής" που βέβαια δεν νοιάζεται για την εφήμερη μεταφορά ειδήσεων "δημοσιογραφικού χαρακτήρα", αλλά, ως ο Ποιητής των Ποιητών, παραδίδει στην ανθρωπότητα ένα απαράμιλλο έργο υψηλής αισθητικής. Το γεγονός ότι, μέσα από το δράμα που συνέθεσε και δίδαξε, διασώζεται και όλη η ναυτική σύγκρουση Ελλήνων-Περσών αποτελεί ένα παράπλευρο, καθόλου τυχαίο κέρδος (ο Αισχύλος ως ευπατρίδης θεωρούσε πρώτιστο και μέγιστο καθήκον την στρατιωτική υπεράσπιση της πατρώας γης). Πέραν αυτών όμως, στην εξέλιξη του δράματος κυριαρχεί η ηθική του διάσταση. Ο Ξέρξης τυφλώθηκε από την Άτη και προχώρησε στην Ύβρη (πολεμική εκστρατεία για την κατάκτηση χωρών και αγαθών που δεν του ανήκαν, αλλά ανήκαν σε άλλους). Η ύβρις επισύρει με τη σειρά της ταπεινωτική ήττα και συντριβή. Ο Ποιητής ξεκάθαρα τονίζει πως "όποιος ζητάει περισσότερα, χάνει τα κεκτημένα". Η έπαρση, η αλαζονεία και η απληστία συνιστούν κατά τον Αισχύλο ιδιότητες αξιοκατάκριτες και τιμωρούνται από τους θεούς αυστηρά ("είναι ο Δίας τιμωρός της έπαρσης και αυστηρά την κρίνει"). Ο Ποιητής πρεσβεύει πως "οι θνητοί χωρίς έπαρση πρέπει να ζούνε"). Μια σοφή παραίνεση που παραμένει διαχρονική και συνάμα δραματικά επίκαιρη. (από το σημείωμα του μεταφραστή)