Ο θάνατος της τραγωδίας

Το τραγικό δράμα μας διδάσκει ότι οι σφαίρες του λογικού, της τάξης και της δικαιοσύνης είναι τρομαχτικά πεπερασμένες κι ότι καμιά πρόοδος στην επιστήμη μας ή στα τεχνικά μας μέσα δεν κατορθώνει να μεταθέσει τα περιορισμένα όριά τους. Έξω και μέσα στον άνθρωπο υπάρχει το "άλλο" του κόσμου. Δώστε του όποιο όνομα σας αρέσει: αόρατο ή κακόβουλο θεό, τυφλή μοίρα, επιταγές της κόλασης ή ωμή λύσσα του κτηνώδους αίματός μας. Αυτό το "άλλο" μας στήνει καρτέρι στα σταυροδρόμια. Μας περιγελά και μας αφανίζει. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, μετά την καταστροφή, μας οδηγεί σε μιαν ακατανόητη λύτρωση. Ξέρω πως τίποτ' απ' όλα αυτά δεν αποτελεί ορισμό τραγωδίας. Όμως, δεν θ' αποτελούσε ορισμό τραγωδίας κι οποιοσδήποτε αφηρημένος προσδιορισμός. Όταν λέμε "τραγικό δράμα" ξέρουμε περίπου για τι μιλάμε. Όχι ακριβώς, βέβαια, αλλά η φράση "τραγικό δράμα" είν' αρκετή για να μας κάνει να καταλάβουμε με τι έχουμε να κάνουμε.