Συνομιλώντας με τα πνεύματα της πέτρας

"Η Λέσβος είναι ένας τόπος όπου θαρρείς πως οι άνθρωποι είτε από ένστικτο -για να καλύψουν όσο γίνεται πιο απλά τις ανάγκες τους- είτε από αίσθημα υψηλής αισθητικής προσάρμοζαν πάντοτε και ταίριαζαν τις οικοδομικές κατασκευές τους στο τοπίο, με βασικές αρχές τη λιτότητα και την απλούστευση της κατασκευαστικής τεχνικής", σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου ο Νίκος Σηφουνάκης. Το λεσβιακό τοπίο, σπαρμένο από χτίσματα πετρόχτιστα, γεννήματα των ασχολιών των ανθρώπων, προαιώνια κτίσματα απόλυτα συνταιριασμένα με τη λεσβιακή ατμόσφαιρα, τόσο που δεν γίνονται αντιληπτά από το μάτι του ανυποψίαστου περαστικού, παρουσιάζεται στο φωτογραφικό λεύκωμα της Tζέλης Xατζηδημητρίου "Συνομιλώντας με τα πνεύματα της πέτρας, Η αγροτική αρχιτεκτονική της Λέσβου" που μόλις κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης. Η πέτρα, το ξύλο και η λάσπη ήταν τα ταπεινά δομικά υλικά των κατασκευών της λεσβιακής υπαίθρου, τα οποία ως αψευδείς μάρτυρες μιας γνήσιας και αδόλευτης νησιωτικής θυμοσοφίας, διασώζονται με το φακό της Τζέλης Χατζηδημητρίου, για πρώτη φορά, με συστηματική περιδιάβαση του νησιού απ’ άκρη σ' άκρη. Η διεισδυτική και συνάμα αισθαντική ματιά της γνωστής φωτογράφου αποτυπώνει με τρόπο συγκλονιστικό εικόνες ύψιστης πολιτισμικής σπουδαιότητας, λιθοδομές που πολύ δύσκολα ξεχωρίζει κανείς αν πρόκειται για αρχαϊκές ή για κατασκευές των δύο τριών τελευταίων αιώνων. Το βιβλίο πλαισιώνεται με εξαιρετικά κείμενα του Νίκου Σηφουνάκη, του εικαστικού Νίκου Στεφάνου και μια μελέτη του Δρ. Χρήστου Χατζηλία, φιλολόγου, ο οποίος έχει εντρυφήσει στο θέμα με τη διδακτορική του διατριβή "Η Λέσβος και ο πολιτισμός της πέτρας (1850-1950)" στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ο σχεδιασμός της έκδοσης είναι του ζωγράφου Αλέξη Βερούκα. Η περιγραφή των εικόνων, με κοινωνιολογικές αναφορές στις συνήθειες των κατοίκων της Λέσβου που τους οδήγησαν στη δημιουργία αυτών των κτισμάτων, είναι της Τζέλης Χατζηδημητρίου, η οποία θέλοντας να παρουσιάσει την τέχνη και το μεράκι των ανώνυμων μαστόρων που δεν υπάρχουν πια, δεν εγκλωβίστηκε σε επιστημονικές παρατηρήσεις, αλλά κατάφερε να ξεδιπλώσει μέσα από τα σχόλια και το οπτικό υλικό τη μακραίωνη ιστορία ενός χαρισματικού τόπου.