Ελλάδα και μειονότητες

"Έλειψεν το πνεύμα της σταθεράς και ενιαίας διευθύνσεως της αντιπροπαγανδιστικής προσπαθείας, ανεξαρτήτως αν το Υπουργείον Εξωτερικών έδιδεν ταύτην ή εκείνην την κατεύθυνσιν. Ο αξιωματικός της χωροφυλακής είχεν ιδίαν εθνικήν πολιτικήν. Αι τοπικαί στρατιωτικαί αρχαί είχον ωσαύτως ιδίαν εθνικήν πολιτικήν, ως επίσης οι εκπαιδευτικοί και οι εποικιστικοί υπάλληλοι. Ούτω δεν υφίστατο συντονισμένη κατεύθυνσις. Η αλβανική προπαγάνδα προσπαθεί να εκμεταλλευθεί παν ολίσθημα και πάσαν ανωμαλίαν, γεννώσαν και τροφοδοτούσαν την δυσφορίαν του μουσουλμανικού πληθυσμού. Όλα τα ανωτέρω απετέλεσαν έναυσμα εις το να εύρη πρόσφορον έδαφος η αλβανική προπαγάνδα και να δημιουργήσει πράγματα εις την χώραν". (απόσπασμα από την έκθεση του Γενικού Διοικητή Ηπείρου Α. Καλεύρα προς το Υπ. Εξωτερικών, 1930) Η μελέτη αυτή, που επιχειρήθηκε σε μια δύσκολη εποχή εθνικιστικών συγκρούσεων, αφιερώνεται σε όλους εκείνους -ιστορικούς και μη- που προσπαθούν να αντιπαραθέσουν έναν ψύχραιμο, "επιστημονικό" λόγο στις πολεμικές κάθε πλευράς. Αποφάσισα να προχωρήσω έχοντας πλήρη συνείδηση του ότι τα μειονοτικά προβλήματα ανέκαθεν επέστρεφαν ως μπούμερανγκ εναντίον όσων επιχειρούσαν να τα προσεγγίσουν και παρά τη σχετική έλλειψη ή τη μονομέρεια των πηγών που είχα στη διάθεσή μου (τα αρχεία των βαλκανικών κρατών λ.χ., που θα μας έδιναν πλούσιο υλικό για τις περιπέτειες των ελληνικών μειονοτήτων, δεν είναι προσιτά). Το ερέθισμα ήταν οι καινοτόμες προσπάθειες της ΚτΕ να εξασφαλίσουν προστασία σε όλους τους μειονοτικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων και της Α. Ευρώπης -κάτι που επιχειρείται ξανά στις μέρες μας. Ο στόχος ήταν να συγκεντρωθούν για πρώτη φορά σ' έναν τόμο και να αναλυθούν όλα τα μειονοτικά προβλήματα της μεταπολεμικής Ελλάδας καθώς επίσης και να αποτιμηθεί ο ρόλος που έπαιξαν στη βαλκανική εξωτερική πολιτική εκείνης της εποχής. [...] (από τον πρόλογο της Λένας Διβάνη)