Πληροφορίες και βιώματα του M. J. Tancoigne από την Κρήτη του 1811 - 1814

Το κείμενο με τις εντυπώσεις από την Κρήτη του Γάλλου περιηγητή και διπλωμάτη J.M. Tancoigne είναι το τρίτο του είδους που εκδίδεται αυτοτελώς με φροντίδα του γράφοντος. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1817, στον πρώτο τόμο μιας σπάνιας δίτομης έκδοσης μικρού σχήματος που έχει τον τίτλο "Voyage a Smyrne, dans l' Archipel et a Ι' ile de Candie, en 1811, 1812, 1813 et 1814". Αν και χωρίς αυτοψία, είχα περιλάβει την έκδοση αυτή στη σχετική με την Κρήτη βιβλιογραφία μου, αγνοώντας τότε ότι υπήρχε και στον ενδέκατο τόμο μιας λιγότερο σπάνιας αχρονολόγητης σειράς (Παρίσι π. 1842) με τον γενικό τίτλο "Nouvell Bibliotheque des Voyages anciens et modernes". Σημασία έχει ότι, αν και γνώριζα από έμμεσες πηγές την ύπαρξη του συγκεκριμένου βιβλίου και το αναζητούσα επίμονα επί δεκαετίες, δεν το συνάντησα ποτέ ούτε στις ελληνικές δημοπρασίες ούτε στις βιβλιοθήκες της Κρήτης ή των Αθηνών. Ούτε όμως και είδα ποτέ κάποια βιβλιογραφική παραπομπή στις διάφορες ιστορίες της Κρήτης ή στις κρητολογικές πραγματείες. Το περιζήτητο κείμενο του Tancoigne για την Κρήτη εντοπίστηκε τελικά, πριν από λίγους μήνες, στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Μινεσότα. [...] Η από μέρους μου συνειδητοποίηση της αξίας που είχε το κείμενο του Tancoigne για την έρευνα δεν ήταν άμεση. Όμως οι χρονολογίες που υπήρχαν στην προμετωπίδα του βιβλίου δεν άργησαν να στρέψουν τη μνήμη μου στον καιρό της "γενιτσαριάς" και στα όσα απίστευτα γράφουν οι ιστορίες μας για τον "εξολοθρευτή" των γενιτσάρων, τον πιο περίεργο πασά που πέρασε από το νησί. Οι χρονολογίες συνέπιπταν απολύτως και παρέπεμπαν κατευθείαν σε μια τελείως ξεχωριστή περίοδο για την Κρήτη. Οι όποιες πληροφορίες επομένως προέρχονται από την τετραετία 1811-1814 θα έπρεπε να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής, μια και είναι ίσως η πιο σκοτεινή και ομιχλώδης περίοδος της κρητικής ιστορίας του 19ου αιώνα. Πράγματι, τα όσα απίστευτα διαδραματίστηκαν τότε προκαλούν απερίγραπτη σύγχυση έκτοτε. [...] Γνωρίζοντας τους θρύλους για τον Οσμάν Πασά και τη σύγχυση που αυτοί έχουν προκαλέσει διαχρονικά, διάβασα με προσοχή το ξεχωριστό κεφάλαιο που ο Tancoigne αφιερώνει γι' αυτόν. Ήταν τότε που αποφάσισα να αναλάβω την έκδοση ενός ακόμα "περιηγητικού" βιβλίου. [...] Από τη μεριά μου, θεώρησα χρέος την αυτοτελή (σε βιβλίο) δημοσίευση των όσων ο J. M. Tancoigne έγραψε τότε για την Κρήτη. Η ιδέα ότι επί 192 χρόνια παρέμεναν άγνωστα εδώ -με οδήγησε σε αυτή τη λύση. Ελπίζω ότι οι πληροφορίες που περιέχονται στο βιβλίο μας θα βοηθήσουν ώστε να διαλυθεί η αχλή που καλύπτει την περίοδο της διοίκησης του θρυλικού "Πνιγάρη". Σεπτέμβριος 2008 Γ. Π. Εκκεκάκης