Γεώργιος Α΄ - Αλέξ. Κουμουνδούρος: Η ρήξη, 1867

Η με­λέ­τη του Αιλι­α­νού ανα­δει­κνύει με ενάρ­γεια τις ανα­πό­φευ­κτες αντι­φά­σεις της ελ­λη­νι­κής εξω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής, η οποία συ­χνά έπρε­πε να ακρο­βα­τεί ανά­με­σα στα αντι­τι­θέ­με­να συμ­φέ­ρο­ντα των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων, την εκρη­κτι­κή, έως πα­ρορ­μη­τι­κή, συ­μπε­ρι­φο­ρά πυ­ρή­νων στις υπό­δου­λες ελ­λη­νι­κές επαρ­χί­ες αλ­λά και στις ελεύ­θε­ρες πε­ρι­ο­χές, την στα­θε­ρά προ­βλη­μα­τι­κή και ασύμ­με­τρη σχέ­ση της με την Οθω­μα­νι­κή Αυτο­κρα­το­ρία, τους ανα­δυ­ό­με­νους εθνι­κι­σμούς των υπό­λοι­πων βαλ­κα­νι­κών κρα­τών αλ­λά και μια σει­ρά από εγ­γε­νείς αδυ­να­μί­ες που σχε­τί­ζο­νταν με την κα­κή οικο­νο­μι­κή κα­τά­στα­ση της χώ­ρας που την είχε οδη­γή­σει σε έναν αέ­ναο δα­νει­σμό, την ανα­σφά­λεια που είχε καλ­λι­ερ­γή­σει η εν­δη­μι­κή λη­στεία κα­θώς και την επεί­γου­σα ανά­γκη εκ­συγ­χρο­νι­σμού του στρα­τού προ­κει­μέ­νου αυτός να είναι σε θέ­ση να εκ­πλη­ρώ­σει τα φι­λό­δο­ξα εθνι­κά ορά­μα­τα. – Ιά­κω­βος Δ. Μι­χα­η­λί­δης