Συλλογική ιστορική μνήμη και εθνική συνείδηση

Το παρόν µελέτηµα απευθύνεται πρωτίστως στους εκπαιδευτικούς και τους µαθητές τους. Ο συγγραφέας επιθυµεί να τους καταστήσει κοινωνούς των σκέψεών του και των αιτιολογιών τους. Η ιστορική συλλογική µνήµη –που η κοινωνία αυτοδύναµα συντηρεί στη συνείδησή της– συνοδεύεται από την ερµηνεία των ιστορικών γεγονότων, µε τη συνδροµή και των µαρτυριών των πρωτεργατών τους, ενώ διαφυλάσσει τις σηµαντικές µαρτυρίες τους, που ίσως δεν αξιοποιούνται από την επιστηµονική ιστορία. Η τελευταία, αναντίρρητα, είναι σπουδαίο και όντως δύσκολο πνευµατικό έργο. Μαζί, είναι και ψυχρή εκλογίκευση των ιστορικών γεγονότων. Τόσο σηµαντική και αναγκαία όσο και το έργο του νεκροτόµου. Όµως, από την ψυχρή και δύσκαµπτη επιστηµονική διείσδυση, που πραγµατοποιεί στα δεδοµένα του ο επαγγελµατίας ιστορικός, απουσιάζει η αλήθεια της ψυχής. Απουσιάζουν δηλ. τα βιώµατα των πρωταγωνιστών τους, των κοινωνιών και των ηγεσιών τους. Τα τελευταία, όµως, είναι η καθολική ιστορική αλήθεια, κι αυτήν αξίζει να γνωρίσουν οι επόµενες γενιές. Η καθολική ιστορική αλήθεια δεν παραµερίζεται, ενώ µπορεί να κατανοηθεί στο βάθος της, αν, π.χ., δει τα γεγονότα της µικρασιατικής καταστροφής µέσα από τα µάτια ενός πρωταγωνιστή τους, του Η. Βενέζη, στο έργο του-ιστορικό ντοκουµέντο: Το νούµερο 31328 (εκδ. Εστία, Αθήνα 1995). Στο συγκεκριµένο ιστορικό ντοκουµέντο, οι πικρές µνήµες συµφύρονται σε µια µοναδική µείξη µε βιώµατα πολεµικής πάλης, πόνου ψυχής, ελπίδας κ.ο. Οι µνήµες αυτές, όπως καταγράφονται στο Νούµερο 31328, ανοίγουν σηµαντικούς δρόµους για ιστορικές κριτικές, αναλύσεις και ερµηνείες. Όλα µε βιωµατική ένταση, ικανή να διαφωτίσει τους νεότερους και να στηρίξει την εθνική ανατροφοδότηση. Μπορεί να υποστηριχθεί ότι το συνειδησιακό υπόλειµµα, αυτό που καταστάλαξε από την αµεσότητα του ιστορικού δραµατουργού και της δραµατουργίας του, είναι αυτό που ιδρύει το βίωµα, που εδραιώνει στη µνήµη του ίστορος λαού, της κοινωνίας, τη µέγιστη προσέγγιση στην ιστορική αλήθεια. Τελικά, αυτό είναι η ιστορική συλλογική µνήµη, το ενίσχυµα της εθνικής συνείδησης, τόσο πολύτιµο για τις ιστορικές κοινωνίες, όπως η ελληνική, που τις καθιστά σεβαστές και υπολογίσιµες στην πανανθρώπινη συνείδηση.