Από τον εθνικό διχασμό στη μικρασιατική καταστροφή και την εκτέλεση των Έξι (1915-1922)

...Ο Εθνικός Διχασμός, ο οποίος επεσώρευσε πολλά δεινά στον τόπο μας, οφείλεται κυρίως στην αντιπαλότητα του Βασιλιά Κωνσταντίνου με τον Πρωθυπουργό της χώρας Ελευθέριο Βενιζέλο, η οποία ξεκίνησε το 1915 και είχε ως αφορμή την εκστρατεία της Αντάντ εναντίον των Δαρδανελίων, όταν ο Πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος ήταν υπέρ της συμμετοχής της Ελλάδας στην εκστρατεία, ο δε Βασιλιάς Κωνσταντίνος και το Γενικό Επιτελείο Στρατού ήταν εναντίον και υπέρ της ουδετερότητας. Στην πολιτική αντιπαράθεση ο Δημήτριος Γούναρης αναδεικνύεται ως ο ιστορικός αντίπαλος του Ελευθερίου Βενιζέλου και ακολουθεί μια σειρά δραματικών γεγονότων, ενώ ο Εθνικός Διχασμός επισφραγίζεται με την ύπαρξη δυο ξεχωριστών ελληνικών κρατών, των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης. Δυο χρόνια αργότερα η εξουσία περιέρχεται στα χέρια του Βενιζέλου, ενώ ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος εξορίζεται, όπως και ο Δ. Γούναρης και άλλοι πολιτικοί και στρατιωτικοί, αλλά μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ο Ελ. Βενιζέλος επιτυγχάνει να αποβιβασθεί ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη και έτσι αρχίζει η Μικρασιατική Εκστρατεία. Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 επαναφέρουν την Ηνωμένη Αντιπολίτευση στην εξουσία και ακολουθεί δημοψήφισμα για την επάνοδο του Βασιλιά Κωνσταντίνου. Την ίδια εποχή αρχίζει να ισχυροποιείται στην Τουρκία ο Κεμάλ Ατατούρκ, ενώ οι Σύμμαχοι εγκαταλείπουν την Ελλάδα που αγωνίζεται μόνη εναντίον των Τούρκων μέχρι που επέρχεται η Μικρασιατική Καταστροφή και το ξερίζωμα του Ελληνισμού της Ιωνίας... Το επόμενο βήμα είναι η Στρατιωτική Επανάσταση του 1922 και η δίκη και η εκτέλεση των Έξι ως υπαιτίων της Καταστροφής.