Οι εκδόσεις Κασταλία στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1930

Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον χώρο του βιβλιοπωλείου του ΜΙΕΤ επί της οδού Αμερικής 13 (2 Δεκεμβρίου 2015 έως 27 Φεβρουαρίου 2016). Δημιουργός του εκδοτικού οίκου Κασταλία ήταν ο Γερμανορώσος Έρμαν Κάουφμαν, που ήρθε στην Ελλάδα το 1920, μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων στη Ρωσία. Ο Κάουφμαν, που διέθετε καλή μόρφωση, διακινούσε αρχικά με ένα καροτσάκι μεταχειρισμένα γαλλικά βιβλία. Σύντομα όμως, καθώς ο κύκλος των εργασιών του αυξανόταν ταχύτατα, στέγασε τη βιβλιεμπορική δραστηριότητά του στο Μέγαρο Εφεσίου, στην οδό Σταδίου 28. Το βιβλιοπωλείο Κάουφμαν έγινε γρήγορα το κέντρο του ξενόγλωσσου βιβλίου στην Αθήνα. Στις αρχές του 1934, ο Κάουφμαν ίδρυσε την εκδοτική εταιρεία Κασταλία, που ευθύς από την πρώτη εμφάνισή της έδειξε στους βιβλιόφιλους της Αθήνας ότι είχε ιδιαίτερα υψηλούς στόχους. Ο νέος εκδοτικός οίκος συγκέντρωσε τη λογοτεχνική πρωτοπορία της εποχής. Τερζάκης, Θεοτοκάς, Σεφέρης, Εμπειρίκος, Μυριβήλης, Βενέζης κ.ά. της γενιάς του ’30 εκδίδουν τα έργα τους στην Κασταλία, ενώ μεταξύ των συνεργατών συγκαταλέγεται και ο Κ. Θ. Δημαράς. Η περίοδος ακμής της Κασταλίας περιορίστηκε μόλις σε δύο τρία χρόνια και συγκεκριμένα από την ίδρυσή της, το 1934, μέχρι τα μέσα περίπου του 1936. Στο διάστημα αυτό η Κασταλία εξέδωσε περίπου 28 τίτλους, αναβαθμίζοντας σημαντικά την ποιότητα των βιβλίων με καλό χαρτί, σχέδια γνωστών καλλιτεχνών, αριθμημένα αντίτυπα κ.λπ. Η επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 υπήρξε καθοριστική για την Κασταλία, που υποχρεώθηκε να περιορίσει σημαντικά τις εκδοτικές δραστηριότητές της. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε με τη ναζιστική εισβολή (Απρίλιος 1941). Ο βίος της Κασταλίας ήταν βραχύτατος. Υπήρξε όμως καθοριστικός στη διαμόρφωση της μελλοντικής πορείας του ελληνικού λογοτεχνικού βιβλίου. Άνοιξε το δρόμο στους νέους λογοτέχνες, που η δυναμική παρουσία τους ευθύς μετά τον πόλεμο θα καθόριζε την πνευματική πορεία του έθνους.