Έλληνες από το Άρβανον

«Λίκνον της Ελλάδος», «κοιτίς του ελληνισμού», «εύανδρος» και άλλοι τιμητικοί χαρακτηρισμοί κοσμούν την Ήπειρο. Θα μπορούσαμε και «καρδιά της Ελλάδας» να τη χαρακτηρίσουμε, αφού αυτή μέσα στους τελευταίους τριάντα αιώνες αιμοδοτεί συνεχώς την ελληνική χερσόνησο με αίμα πάντοτε ελληνικό, που άλλοτε ονομάζεται πελασγικό, άλλοτε αιολικό, άλλοτε δωρικό και την τελευταία φορά, κατά τους 14ο και 15ο αιώνες μ.Χ., ηπειρωτικό! Ο Βρετανός καθηγητής P. Trudgill, καταγράφοντας τις εμπειρίες του κατά τις επισκέψεις του σε χωριά, που ίδρυσαν έποικοι εκείνης της εποχής, διαπιστώνει: «Οι άνθρωποι για τους εαυτούς τους αναφέρονται όχι ως Αλβανοί, αλλά ως Αρβανίτες, λαλούν: Αρβανίτης» («The people themselves are refered, not as Albanians, but as Arvanites, sing: Arvanitis»). Και τούτο φανερώνει ότι η λαϊκή, εθνική μνήμη αποδεικνύεται ισχυρότερη και εγκυρότερη μερίδας του γραπτού ιστορικού λόγου. Γιατί, πράγματι, όπως μαρτυρούν και πολλές σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες, που καταγράφονται στην παρούσα ιστορική μελέτη, τη συντριπτική πλειοψηφία των εποίκων της νότιας Ελλάδας και ορισμένων νησιών απετέλεσαν δίγλωσσοι, ελληνόφωνοι και αρβανιτόφωνοι, Ηπειρώτες Έλληνες και λιγοστοί μόνον απο τους γείτονές τους, Αλβανούς.