Η 1002η νύχτα

Τι συνέβη στη Χαλιμά (ή Σεχραζάντ) αφού περάτωσε τις Χίλιες και μια νύχτες; Τρεις συγγραφείς επανέρχονται στον ανατολίτικο κύκλο των αραβικών παραμυθιών για να του δώσουν μια συνέχεια. Τρία διηγήματα, το πρώτο γραμμένο από Γάλλο, το δεύτερο από Αμερικανό, το τρίτο από Ρουμάνο, διασταυρώνονται πάνω σ'ένα κοινό ερώτημα: γίνεται να δώσουν μια συνέχεια στον υπέροχο κύκλο των ανατολίτικων διηγήσεων αφού η μυθική σουλτάνα φαίνεται να τα'χει διηγηθεί πια όλα; Η αφήγηση μιας ακόμη ιστορίας είναι εφικτή; Και ποιας ιστορίας; Ο Θεόφιλος Γκωτιέ και ο Έντγκαρ Άλλαν Πόου, οι πρώτοι που θέτουν αυτό το ερώτημα, χωρίς να είναι σίγουρο ότι ο ένας γνώριζε το κείμενο του άλλου, απαντούν με πολύ ειρωνικό τρόπο. Στο διήγημα του Γκωτιέ, η Σεχραζάντ επιστρέφει από το Παρίσι στη Βαγδάτη, εφοδιασμένη με μια επιφυλλίδα που της διηγήθηκε ο ίδιος ο Γκωτιέ, αλλά της κόβουν το κεφάλι: η επιφυλλίδα δεν πείθει. Στο διήγημα του Πόου, ξαναπιάνει από μόνη της μια από τις ιστορίες της και η καινούργια αφήγηση αντικαθρεφτίζει τα μύρια παράδοξα του σύγχρονου κόσμου με ανατολίτικο φτιασίδωμα. Όμως τα επιτεύγματα αυτά ακούγονται τόσο παράδοξα που καταλήγουν και πάλι στο θάνατό της. Πέρα απ'αυτό το κοινό και ειρωνικό συμπέρασμα, τα διηγήματα του Γκωτιέ και του Πόου διαφέρουν ριζικά ως προς τον τόνο και τη δομή. Όμως το "κριτικό διήγημα" του Νικολάε Νταβιντέσκου, Ρουμάνου ποιητή, μυθιστοριογράφου και κριτικού, μας προσκαλεί να τα διαβάσουμε με σταυρωτή ανάγνωση. Ο Νταβιντέσκου, μεταφραστής του Γκωτιέ στα ρουμάνικα, ανακαλεί μέσα στο ίδιο του το διήγημα τον Εντγκαρ Άλλαν Πόου, το γνωστότατο ποίημά του «Το Κοράκι» καθώς και το δοκίμιό του "Η φιλοσοφία της σύνθεσης". Η Σεχραζάντ του Νταβιντέσκου, δεινή αφηγήτρια αλλά και άξια συγκριτική γραμματολόγος, δείχνει, χάρη σε μια ωραία και επιτήδεια σταυρωτή ανάγνωση του "Κορακιού" και διαφόρων ιστοριών από τις Χίλιες και μια νύχτες, ότι η δύναμη της μυθοπλασίας είναι απέραντη. Αλλά δεν ξέρουμε τι θησαυρούς κατέχουμε παρά μόνο αφού τους ανακαλύψουμε χάρη σε μακρινά ταξίδια και σε συναπαντήματα με τους άλλους.