Η πέμπτη εξουσία

Είναι κοινός τόπος ότι η διαφήµιση έχει κατακλύσει τις ζωές µας. Όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέµµα του πέφτει πάνω σε διαφηµίσεις κι εµπορικά µηνύµατα. Και ταυτόχρονα, ενώ όλοι οι πολίτες υπόκεινται στη δηµόσια κριτική, οι διαφηµιστές και τα έργα τους βρίσκονται διαρκώς στο απυρόβλητο. Καµία αντίσταση, καµία αντίρρηση δεν διατυπώνεται, τη στιγµή που η δυσαρέσκεια και δυσθυµία των πολιτών είναι κοινό µυστικό. Ένας νόµος σιωπής συγκαλύπτει τα προβλήµατα που γεννά η διαφήµιση, µε συνένοχους τους διαφηµιζόµενους, τους διαφηµιστές, τις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να σταµατήσει. Η διαφήµιση, µια σύγχρονη εξουσία, πρέπει να ελεγχθεί απ’ τους πολίτες, όπως ελέγχονται οι πάντες. Όσο την αφήνουµε ανεξέλεγκτη τόσο πιο εξουσιαστική και αδιάφορη προς την κοινωνία θα γίνεται. Ο Μανώλης Ανδριωτάκης ορµώµενος απ’ την προσωπική του έρευνα, τη δράση των Γάλλων αντιδιαφηµιστών, αλλά και τη βιβλιογραφία, γράφει ένα βιβλίο αποκαλυπτικό: την πρώτη αναλυτική κριτική της διαφήµισης στην Ελλάδα. Στο πρώτο µέρος του βιβλίου αναλύεται διεξοδικά το περιεχόµενο της διαφήµισης. Γιατί τα παιδιά και οι νέοι είναι οι πλέον ελκυστικοί της στόχοι; Με ποιους τρόπους απευθύνεται στη γυναίκα, ποια είναι τα στερεότυπα που χρησιµοποιεί προκειµένου να την ωθήσει στην κατανάλωση; Τι υποστηρίζουν οι διαφηµιστές; Γιατί το επάγγελµά τους βρίθει όρων που υποδηλώνουν ότι βρισκό µαστε σε κατάσταση πολέµου; Τι σηµαίνουν οι «διαφηµιστικές εκστρατείες», τα «τάργκετ γκρουπ» και τα «διαφηµιστικά όπλα»; Υπάρχει κάποιος που αµύνεται απέναντι σε όλα αυτά; Σήµερα, καταναλώνουµε για να ζήσουµε ή ζούµε για να καταναλώνουµε; Ποιος είναι ο ρόλος της διαφήµισης στην κατασκευή υποκατάστατων και ψευδαισθήσεων; Γιατί ολοένα και περισσότερες διαφηµίσεις είναι ηθικά απαράδεκτες; Στο δεύτερο µέρος, αποκαλύπτονται οι µηχανισµοί που ανάγουν τη διαφήµιση σε πέµπτη εξουσία. Πώς κατορθώνει να υπαγορεύει την πολιτική των ΜΜΕ; Ο Τύπος είναι όµηρος των οικονοµικών κολοσσών; Γιατί η εξάρτηση από τη διαφήµιση αποτελεί κίνδυνο για την ελευθερία έκφρασης; Πώς µπορεί κανείς να αντισταθεί; Γιατί κανείς δεν ασκεί δηµόσια κριτική στους διαφηµιστές; Γιατί είναι κυρίαρχος σήµερα ο κυνισµός; Πώς διαφοροποιείται ένας δηµοσιογράφος από έναν διαφηµιστή; Πόσο αποτελεσµατική µπορεί να είναι η συγκρότηση συµβουλίων αυτορύθµισης; Πόσο διάτρητοι είναι οι κανόνες; Όταν η άνάρτηση των διαφηµίσεων στο δηµόσιο χώρο είναι κατά κανόνα παράνοµη, όταν µάλιστα αντιβαίνει στον ίδιο τον κώδικα δεοντολογίας των διαφηµιστών, γιατί κανείς στην Ελλάδα δεν αντιδρά; Τι συµβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης; Η Πέµπτη εξουσία κυβερνά µε την οικονοµική δύναµη, τον φόβο αλλά και τη βία; Στον επίλογο προτείνονται δύο απλά, αλλά προκλητικά µέτρα που θα µπορούσαν να αλλάξουν το τοπίο ώστε η διαφήµιση να χάσει τα προνόµια µιας τόσο ηγεµονικής κι αλαζονικής σχέσης µε την κοινωνία.