Junk DNA

Για δεκαετίες, μετά την ταυτοποίηση της δομής του DNA, οι επιστήμονες εστίαζαν µόνο στα γονίδια, δηλαδή τις περιοχές του γονιδιώματος που, βάσει του γενετικού κώδικα, παράγουν τις πρωτεΐνες. Οι υπόλοιπες περιοχές θεωρούνταν ότι, επειδή δεν είναι κωδικές, δηλαδή επειδή δεν παράγουν πρωτεΐνες, δεν εξυπηρετούν κανέναν απολύτως σκοπό και για αυτό άλλωστε είχαν χαρακτηριστεί με την ελάχιστα κολακευτική ονομασία «άχρηστο DNA» (junk DNA). Ωστόσο, η αλληλούχηση του γονιδιώματος του ανθρώπου τη δεκαετία του 2000 αποκάλυψε ότι το µη κωδικό DNA καταλαμβάνει μέχρι και το 98% του γονιδιώματος, ενώ οι έρευνες που ακολούθησαν απέδειξαν ότι οι παραλλαγές και τροποποιήσεις σε αυτό το μη κωδικό DNA (και τα μη κωδικά RNA που παράγονται από αυτό), εμπλέκονται σε πολλές φυσιολογικές και παθολογικές διεργασίες. Το μη κωδικό DNA και τα μη κωδικά RNA αποτελούν πλέον την ερμηνεία πολλών νόσων, για τις οποίες δεν είχε προταθεί μέχρι τώρα κανένας αιτιολογικός μηχανισμός. Οι διαρκώς αυξανόμενες γνώσεις για το µη κωδικό DNA οδήγησαν σε καινοτόµες έρευνες και θεραπευτικές προσεγγίσεις, που ίσως μπορέσουν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση ενός μεγάλου αριθμού ασθενειών. Το μη κωδικό DNA διαδραματίζει ζωτικό και απρόβλεπτο ρόλο στον έλεγχο της έκφρασης των γονιδίων, από την ελάχιστη τροποποίηση µεµονωµένων γονιδίων έως την πλήρη απενεργοποίηση ολόκληρων χρωμοσωμάτων. Αυτές οι λειτουργίες έχουν ωθήσει στην αναθεώρηση αυτής καθαυτής της λέξης «γονίδιο» και έχουν πυροδοτήσει µια ζωηρή διαμάχη σχετικά µε το εάν αυτό το αποκαλούμενο «άχρηστο» τμήμα του γονιδιώματος μπορεί να αποτελεί την πηγή της ανθρώπινης βιολογικής πολυπλοκότητας. Βασισμένη στη συνεργασία της µε κορυφαίους ερευνητές στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αµερική, η Nessa Carey μας δίνει μια περιεκτική και συναρπαστική εισαγωγή στην έννοια του µη κωδικού DNA και της καθοριστικής εµπλοκής του σε μια μεγάλη ποικιλία φαινομένων. Καθώς έχουμε αρχίσει να ξεκλειδώνουμε τα μυστικά του «άχρηστου» DNA μόλις τα τελευταία χρόνια, το βιβλίο της Nessa Carey αποτελεί έναν συναρπαστικό οδηγό στην ιστορία και τις αμφισβητήσεις αυτού του ταχύτατα αναδυόμενου πεδίου διαμάχης.