Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου

Έργο μεγάλο αλλά νικημένο, λυγισμένο από το βάρος μιας ανοικονόμητης πολυγνωσίας, πνιγμένο στην πολυχρωμία ενός αναχρονιστικού μπαρόκ, έργο που δεν κατορθώθηκε: έτσι αξιολογούσε μέχρι πρόσφατα η κριτική τον "Πειρασμό του Αγίου Αντωνίου" του Φλωμπέρ. Ωστόσο, κιόλας από το 1856, όταν για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν αποσπάσματα του έργου σ' ένα περιοδικό, ο Μπωντλαίρ τ' ονόμασε "μυστική κάμαρη" του πνεύματος του Φλωμπέρ. Και σήμερα ο Μισέλ Φουκώ το αποσπά από τα όψιμα δημιουργήματα του ρομαντισμού, για να το τοποθετήσει στην πρωτοπορία του 20ού αιώνα.