Το ημερολόγιο ενός κλέφτη

Νάρκισσος δεν είναι όποιος θέλει. Πόσοι δε σκύβουν πάνω στο νερό όπου δε βλέπουν άλλο από μιαν ακαθόριστη επιφάνεια ανθρώπου. Ο Ζενέ βλέπει παντού τον εαυτό του· οι πιο άστιλπνες προσόψεις τη δική του εικόνα στέλνουν πίσω· ακόμα και στους άλλους βλέπει τον εαυτό του κι έτσι βγάζει στο φως της μέρας το πιο κρυφό μυστικό τους. Το θέμα όλων των έργων του είναι το επίφοβο θέμα του ειδώλου, της εικόνας, του σωσία, του άσπονδου ομογάλακτου. Το καθένα απ' αυτά τα έργα έχει την παράξενη ιδιότητα να είναι αυτό που είναι και συνάμα το αντικαθρέφτισμα αυτού που είναι. Ο Ζενέ φέρνει στην επιφάνεια ένα γοερό και πυκνό πλήθος που μας βάζει σε αμηχανία, μας συναρπάζει και μεταμορφώνεται ενώπιον του Ζενέ σε Ζενέ. Ο μύθος του ειδώλου έχει πάρει στο "Ημερολόγιο ενός κλέφτη" την πιο καθησυχαστική, την πιο καθημερινή, τη φυσιολογικότερη μορφή του γιατί εδώ μιλάει ο Ζενέ για τον Ζενέ χωρίς να βρίσκεται κανείς άλλος ανάμεσά τους· διηγείται τη ζωή του, τον εξευτελισμό του και τη δόξα του, λέει τους έρωτές του· εκθέτει τους στοχασμούς που κάνει, και θα καταλήγαμε να πιστέψουμε ότι, σαν τον Montaigne, έχει κι αυτός καταστρώσει το αξιοπρεπές και οικείο σχέδιο να φτιάξει το πορτραίτο του εαυτού του. Μα ο Ζενέ δεν είναι ποτέ οικείος, ούτε και με τον εαυτό του. Τα λέει, φυσικά, όλα, λέει όλη την αλήθεια και μόνη την αλήθεια, η αλήθεια όμως αυτή είναι μια αλήθεια ιερή. Η αυτοβιογραφία του δεν είναι αυτοβιογραφία, μοιάζει πως είναι, κι αυτό γιατί είναι μια ιερή κοσμογονία. Δεν είναι ιστορίες οι ιστορίες του: με πάθος τις παρακολουθείτε και σας γοητεύουν, ενώ πιστεύατε όμως ότι σας διηγιόταν γεγονότα, διαπιστώνετε ξαφνικά ότι σας περιγράφει ιεροτελεστίες· σας μιλάει για τους ψειριασμένους ζητιάνους του Μπάριο Τσίνο, κι αυτό το κάνει γιατί θέλει να χειριστεί με μεγαλοπρέπεια τα θέματα της ιεραρχίας και του τελετουργικού πρωτοκόλλου. Ο Ζενέ είναι ο Σαιν-Σιμόν αυτής της Αυλής των Θαυμάτων. Οι αναμνήσεις του δεν είναι αναμνήσεις γιατί, μπορεί να είναι αληθινές, είναι όμως και ιερές. Μιλάει για τη ζωή του σαν ένας Ευαγγελιστής, σαν ένας μάρτυρας που είδε και εκστασιάστηκε... Εσείς όμως, αν εκεί που όλα αυτά δένονται, μπορέσετε να αντιληφθείτε τη λεπτή γραμμή που ξεχωρίζει τον μύθο που περιβάλλει από κείνον που περιβάλλεται, θα ανακαλύψετε την αλήθεια. Που είναι τρομακτική. Ζαν - Πωλ Σάρτρ