Χωρίς προστασία

"Σκεφτόμουν όλους αυτούς τους ανθρώπους και τη φρίκη τού να ζεις έτσι μες στη βρομιά στο κρύο και στο δρόμο κάτω από τα βλέμματα του κόσμου, την ντροπή, τον τρόμο και τους μπάτσους που δεν τους άφηναν και τα σκυλιά που τους μύριζαν τον κώλο τις γάμπες και τ' αχαμνά. Μου ήρθαν στο νου τα πρόσωπά τους και οι φωνές τους όταν έπιαναν το τραγούδι αργά τις νύχτες, αφού είχαν κατεβάσει κάποια ποτηράκια και είχε ανέβει η ζεστασιά, μου ήρθαν στο νου τα μάτια τους και τα λόγια που ανταλλάσσονταν στο τέλος του φαγητού, η θέρμη που επικρατούσε τότε, η ζωή που παρ' όλα αυτά έσφυζε, που έσφυζε εκεί, σ' εκείνο το κακοφωτισμένο σαλόνι με τα φουσκωμένα από την υγρασία έπιπλα, εκεί όπου μαζεύονταν διάφοροι άνθρωποι για μια βραδιά, μια νύχτα, κι ύστερα έφευγαν ξανά και τους περισσότερους δεν τους ξαναβλέπαμε ποτέ, άνθρωποι που δεν τους είχαμε σώσει από τίποτα, που τους είχαμε προσφέρει μόνο ένα πιάτο φαΐ, ένα κρεβάτι, λίγη ξεκούραση και κουράγιο. Κι έπειτα σκέφτηκα κι εμένα που πάλευα κάθε βράδυ, και κάθε βράδυ ένιωθα ότι ήμουν ολόκληρη εκεί κι ότι για πρώτη φορά είχα βρει τη θέση μου, ένιωθα ολόκληρη και στη θέση μου όσο ποτέ άλλοτε". Το 2003 στο Καλαί της βορειοδυτικής Γαλλίας, έκλεισε με απόφαση του τότε Υπουργού Εσωτερικών Νικολά Σαρκοζί το κέντρο υποδοχής προσφύγων, αφήνοντας εκατοντάδες πρόσφυγες στο έλεος των αρχών. Στο Καλαί την ίδια εποχή, ο Ολιβιέ Αντάμ παρέδιδε μαθήματα δημιουργικής γραφής σε ένα τεχνικό λύκειο. Εκεί, συνάντησε πολλά κορίτσια από λαϊκά στρώματα. Και για τους δύο, τους πρόσφυγες και τα νεαρά κορίτσια, το μέλλον έδειχνε αδιέξοδο. Αυτοί στάθηκαν αφορμή για να γράψει, το 2007 πια, το "Χωρίς προστασία". Όπως και στα άλλα του έργα, στο βιβλίο αυτό ο Αντάμ γράφει από τη θέση μιας ενεργής κοινωνικά συνείδησης. Το κοινωνικό και πολιτικό σκάνδαλο των προσφύγων που βρίσκονται καταδικασμένοι σε ένα no man's land τον αφορά άμεσα. Η υλική και συναισθηματική μιζέρια των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων επίσης. Δεν μένει όμως σε μια κοινωνική καταγγελία. Το "Χωρίς προστασία" ακροβατεί μεταξύ ιδιωτικού και κοινωνικού. Η Μαρί, η ηρωίδα του, κατατρύχεται από χρόνια κατάθλιψη. Μόνο τα παιδιά της μοιάζουν να μπορούν να την ταρακουνήσουν από το λήθαργό της. Η επαφή με τους πρόσφυγες, η ανακάλυψη ενός νέου απογυμνωμένου -και γι' αυτό ίσως πιο πραγματικού- κόσμου, η δική της άνευ όρων προσφορά τής δίνει ένα λόγο να ξυπνάει το πρωί. Ίσως όμως και να τη βυθίζει σε ό,τι πιο σκοτεινό κρύβει μέσα της. Ο Ολιβιέ Αντάμ αναρωτιέται γιατί κάποιος αποφασίζει να εκχωρήσει τα πάντα στους άλλους; Για να βοηθήσει ή για να λυτρωθεί; Με γλώσσα ασθματική, που τείνει να καταργήσει τους συντακτικούς κανόνες, το "Χωρίς προστασία" επαναφέρει μια παλιά διαμάχη: Είναι η ανθρωπιστική προσφορά μια απαραίτητη εκδήλωση ανθρώπου προς άνθρωπο ή μήπως ο μόνος πραγματικά ευεργετούμενος είναι ο ευεργέτης -που έτσι πλησιάζει καλύτερα στην εκμηδένισή του; Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Goncourt και Medicis.