Μεσαιωνική Μακεδονία, Θράκη και Μικρά Ασία

[...] Παρότι οι περισσότεροι ιστορικοί αποφεύγουν να συσχετίζουν την πολιτική πραγματικότητα με το αντικείμενο των ερευνών τους, προσωπικά θεωρώ ότι σύγχρονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μπορούν να αποτελέσουν γόνιμα ερεθίσματα για ιστορικό προβληματισμό, ιδιαίτερα μάλιστα επειδή η τροπή των εξελίξεων συχνά ξεφεύγει από διαμορφωμένα στερεότυπα και προβλέψεις. Υπ' αυτή την έννοια, οι απαρχές σύγχρονων προβλημάτων που αφορούν τη Μακεδονία, τη Θράκη και τη Μικρά Ασία, περιοχές στις οποίες ο ελληνισμός συμβίωσε επί αιώνες με γειτονικούς λαούς, μπορούν να αναζητηθούν ακόμη και στο απώτερο παρελθόν. Συγκεκριμένα, η περίοδος στην οποία μπορούν να "προβληθούν πολλά από τα διμερή προβλήματα της χώρας μας και να μελετηθούν υπό το πρίσμα της αρχικής τους διαμόρφωσης είναι η περίοδος των Παλαιολόγων (τέλη 13ου - μέσα 15ου αιώνα), κατά την οποία θεωρώ ότι ταχύρρυθμες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις έθεσαν σε κίνηση τη διαδικασία της σχηματοποίησης των σύγχρονων βαλκανικών κρατών. Δυστυχώς τη μελέτη αυτής της ταραγμένης εποχής αποφεύγουν οι περισσότεροι βυζαντινολόγοι και μεσαιωνολόγοι στη χώρα μας (λόγω των εγγενών δυσχερειών που εμπεριέχει αλλά και για τους λόγους που αναφέρθηκαν στην αρχή αυτού του κειμένου) προς ζημία της διαμόρφωσης μιας πιο ολοκληρωμένης ιστορικής συνείδησης μεταξύ των Νεοελλήνων. Κατά την επανεξέταση των μελετών που περιέχονται εδώ απέφυγα να προβώ σε έναν "εκσυγχρονισμό" τους (π.χ. παραπέμποντας σε νεώτερες ελληνικές μεταφράσεις ορισμένων έργων που αναφέρονται στις υποσημειώσεις), γνωρίζοντας ότι ορισμένοι επαγγελματίες ιστορικοί ενδέχεται να με κατηγορήσουν γι' αυτό. Πιστεύω, όμως, ότι η ουσία και η πληρότητα των γραφομένων δεν θίγεται από παρόμοιες "ελλείψεις". Παρά ταύτα, ειδικά όσον αφορά τη μελέτη για την κατάληψη της Σμύρνης από τον Ταμερλάνο, προτίμησα να παραθέσω τα κείμενα των πηγών που αναφέρονται στο γεγονός σε νεοελληνική μετάφραση και όχι στο πρωτότυπο (όπως μου είχε ζητηθεί κατά την αρχική δημοσίευση), θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα γίνουν ευκολότερα κατανοητά από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό στο οποίο απευθύνεται αυτό το βιβλίο. [...] (από τον πρόλογο του συγγραφέα)