Εκδοτικά τυπογραφικά σήματα βιβλίων του ελληνικού κόσμου 1494-1821

Τα τυπογραφικά σήματα τυπογράφων και εκδοτών, αυτά τα περίτεχνα έργα τέχνης, άλλοτε πολυσύνθετα και άλλοτε εξαιρετικά λιτά, αλλά εξίσου επιβλητικά που χρησιμοποιούσαν οι τυπογράφοι εκδότες για να δηλώσουν την ταυτότητά τους και να κοσμήσουν τα βιβλία τους, παρουσιάζονται στη μακραίωνη πορεία τους σ' έναν επιβλητικό τόμο. Το βιβλίο "Εκδοτικά τυπογραφικά σήματα του ελληνικού κόσμου (1494-1821)" του Κων. Σπ. Στάϊκου αναδεικνύει λεπτομέρειες στην τέχνη του βιβλίου όπως την ανέπτυξαν και από την αρχή της αρχετυπίας ως τα προεπαναστατικά χρόνια, επώνυμοι και ανώνυμοι εκδότες και τυπουργοί. Τα σήματα ήταν συνήθως ανυπόγραφες συνθέσεις με ποικίλο περιεχόμενο: μυθολογικά και μη όντα, πλαισιωμένα με ελληνικές ή λατινικές ρήσεις που διαφήμιζαν την εγκυρότητα των εκδόσεων τους, και σε ορισμένες περιπτώσεις προσωπογραφίες του εκδότη ή του χρηματοδότη του βιβλίου. Σχεδιάζονταν από ζωγράφους και χαράκτες που πλαισίωναν τα τυπογραφικά κέντρα και γνώριζαν σχεδιασμό, χάραξη και απόδοση της δημιουργίας τους στο μέταλλο. Το πρώτο τυπογραφικό σήμα στην ιστορία του βιβλίου χαρακτηρίζει το Ψαλτήριο που τυπώθηκε στη Μαγεντία από τον Johann Fust και τον Peter Schoeffer το 1457. Τα σήματα που παρουσιάζονται στον τόμο και στην έκθεση - εμβλήματα, οικόσημα, γεωμετρικές και άλλες συνθέσεις- αντιπροσωπεύουν ελληνικά έντυπα που τυπώθηκαν εκτός Ελλάδας και πριν από την Επανάσταση του ’21 και απευθύνονταν στο ελληνικό κοινό ή στους ορθόδοξους χριστιανούς. Παράλληλα, δημοσιεύονται και σήματα διασήμων τυπογραφείων όπως του Άλδου Μανούτιου στη Βενετία, στο οποίο Έλληνες λόγιοι συνέβαλαν στην εξέλιξή του, του Ερρίκου Στέφανου στο Παρίσι με τα διεθνώς αναγνωρισμένα στοιχεία "Gres du Roi" χαρακτήρες, πρωτογράμματα και επίτιτλα- τα οποία βασίστηκαν στο σχεδιασμό σπουδαίων Ελλήνων καλλιγράφων. Τα εκδοτικά σήματα παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά με σύντομη αναφορά στο βιβλίο όπου ανήκει το καθένα. Η επιλογή έγινε με βάση τις βιβλιογραφικές εκδόσεις, και με αυτοψία σε πολλές κοσμικές και μοναστηριακές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Όλα τα σήματα αποδίδονται στις φυσικές τους διαστάσεις, περιγράφονται και συμπληρώνονται με τη βιβλιογραφική τους ταυτότητα.