Το χαμένο χειρόγραφο

"Τον Άρη τον είδαμε σε λίγο. Ήταν απλά ντυμένος, με πυκνά, μαύρα γένια· με φυσεκλίκια. Μας χαιρέτησε θερμά. Το μάτι του ήταν αεικίνητο· πολύ ζωντανό μάτι. Αφού τέλειωσαν τα καλωσορίσματα, ζήτησε χωριστά κάθε μέλος του αρχηγείου για να συζητήσει. Με ρώτησε ποιες είναι οι εντυπώσεις μου και τι γνώμη είχα πάνω στη ζωή μας. Του μίλησα για τις πολλές συνελεύσεις, για τη γνωστή τακτική μας και τον καλογερίστικο ασκητεμό μας. Δυο λόγια μου 'πε: "- Καλά· συμφωνάς πως πρέπει να γεμίσουμε τη ζωή των παιδιών, για να μην περπατάει το μυαλό τους στο σπίτι, στη γελάδα, στο χωράφι· να τους δώσουμε περιεχόμενο στη δουλειά τους για ν' αποχτήσουν οντότητα κι αυτοπεποίθηση. Μόνο έτσι θα κάνουμε αντάρτικο." Μίλησε ύστερα με τους Αριστείδη, Διαμαντή και τον Περικλή, και δεν είχε βασιλέψει ακόμα καλά ο ήλιος, που έδωσε το σύνθημα να ετοιμαστούμε γιατί θα κατεβαίναμε στη Στρώμη. Ο Αριστείδης θυμήθηκε να ρωτήσει: "- Μέσα στο χωριό θα πάμε;" "- Βέβαια, μέσα", του 'πε ο Άρης. "- Είχα τη γνώμη πως δεν θα 'ταν αυτό σωστό, γιατί..." "- Καλά· άμα θα κάνουμε συνέλευση λες τη γνώμη σου," τον διέκοψε χαμογελώντας πονηρά ο Άρης. Γέλασα και 'γω κοιτώντας τον Αριστείδη που μ' είδε και γέλασε κι αυτός". Έχουν τα συναισθήματα ιστορία; Άραγε φτιάχνουν τα συναισθήματα ιστορία; Μήπως η μελέτη της ιστορίας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με μετρήσιμους ποσοτικά παράγοντες, όπως η οικονομία, η διπλωματία, ή ο στρατός; Ο άνθρωπος δεν μπορεί να μελετηθεί σε εργαστήρια ωσάν κάποια χημική ένωση με προβλέψιμα αποτελέσματα κάθε φορά συναρτήσει συγκεκριμένων παραγόντων. Τα συναισθήματα που, παραγνωρισμένα μέχρι πρόσφατα, καλούνταν να ερμηνεύσουν ανθρώπινες συμπεριφορές, μόνο μέσα απ' τον κόσμο της λογοτεχνίας, είναι όχι μόνο παράγοντες που αναδεικνύουν αίτια κι αφορμές διαμέσου της ψυχολογίας και της λαογραφίας, αλλά και της ίδιας της ιστορίας και της πορείας της μέσα στο χρόνο.