Ο Ζιλ και η νύχτα

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που ένας λογοτέχνης ασχολείται με το φαινόμενο Ζιλ ντε Ραι. Η μοναδικότητά του και κυρίως το μυστήριο της προσωπικότητάς του είναι φυσικό να ερέθισαν την περιέργεια και να εξήψαν τη φαντασία των πάσης φύσεως καλλιτεχνών. Το "τέρας" που ονομάζεται Ζιλ ντε Ραι, αντίθετα με τον Σαντ που εύκολα θα υποστήριζε κανείς ότι ωχριά μπροστά του, είναι ένα πρόσωπο εντελώς άγνωστο στην Ελλάδα. Με αυτή την έννοια θεώρησα ενδιαφέρον αλλά και χρήσιμο να μεταφράσω στη γλώσσα μας το εξαιρετικό, κατά τη γνώμη μου, κείμενο του Hugo Claus που έχει τη μορφή οιονεί θεατρικού μονολόγου. Πρόκειται για την απολογία του Ζιλ ντε Ραι στο εκκλησιαστικό δικαστήριο της Νάντης που τον καταδίκασε στον δια πυράς θάνατο. Τα πρακτικά αυτής της δίκης έχουν σωθεί στο ακέραιο -όπως άλλωστε και τα αντίστοιχα της πολιτικής δίκης, που όμως έχουν μικρότερο ενδιαφέρον- και μεταφράστηκαν από τα λατινικά στα γαλλικά από τον Pierre Klossowski. Είναι δε συγκεντρωμένα, μαζί με τις καταθέσεις των μαρτύρων, ένα αναλυτικό χρονολόγιο, μια μεγάλη εισαγωγή και σημειώσεις του Georges Bataille, σε έναν τόμο που κυκλοφόρησε το 1965, με δική του εκδοτική επιμέλεια, από τις εκδόσεις J.-J. Pauvert. Το κείμενο του Hugo Claus, που γράφτηκε το 1989, αποτελεί πιστή μεταφορά από τα πρακτικά της δίκης, εκτός ίσως από τις επαναλαμβανόμενες αναφορές στη Ζαν ντ' Αρκ. Το επισημαίνω αυτό για να μη νομιστεί ότι όσα "εξωφρενικά" λέγονται προέχρονται από την αχαλίνωτη φαντασία του συγγραφέα, χωρίς αυτό ωστόσο -εννοώ τη συρραφή- να μειώνει με οποιονδήποτε τρόπο τη λογοτεχνική αξία του κειμένου. [...] Μαρία Ευσταθιάδη