Η Καινή Διαθήκη

Η δίγλωσση Καινή Διαθήκη, που τυπώθηκε στη Γενεύη το 1638, συγκαταλέγεται όχι μόνο στα σημαντικότερα επιτεύγματα της ελληνικής τυπογραφίας, αλλά προσγράφεται με χρυσά γράμματα στα πεπραγμένα του Οικουμενικού Πατριάρχη Κυρίλλου Λούκαρη (1572-1638). Η γέννηση της ιδέας για τη μεταγλώττιση της Καινής Διαθήκης από τα αρχαία ελληνικά στην κοινή, μας οδηγεί στην Κωνσταντινούπολη, μια εποχή ιδιαίτερα ταραγμένη, κατά τη διάρκεια δηλαδή του Τριακονταετούς πολέμου, που κατέστησε την Πόλη πεδίο οξύτατου ανταγωνισμού ανάμεσα στα στρατόπεδα των Καθολικών (Γαλλία, Αυστρία) και των Προτεσταντών (Αγγλία, Ολλανδία). Η Ορθοδοξία δεν παρέμεινε θεατής του όλου αυτού σκηνικού, καθώς είχε ως πρωταγωνιστή ένα ιδιαίτερα ανήσυχο και πολύπλευρο πνεύμα τον Κύριλλο Λούκαρη, ο οποίος σε διάστημα 26 ετών (1612-1638), ανέβηκε έξι φορές στον πατριαρχικό θρόνο. Την πρωτοβουλία για την έκδοση της μεταγλώττισης είχαν δύο Ολλανδοί: ο Κορνήλιος Haga, πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, και ο καλβινιστής θεολόγος και εφημέριος της πρεσβείας αυτής, Αντώνιος Leger. Ο Λούκαρης συγκατατέθηκε στο εγχείρημα αυτό, έχοντας, οπωσδήποτε, επίγνωση των κινδύνων από την εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου: καθώς για την εποχή εκείνη αποτελούσε μεγάλο βήμα οποιαδήποτε επέμβαση στα ιερά αυτά κείμενα. Πόσω μάλλον που στη Δύση είχαν πρωτοστατήσει στη μεταγλώττιση της Καινής Διαθήκης οι Διαμαρτυρόμενοι, με σκοπό να γίνουν πιο κατανοητά τα κείμενα αυτά στους απλούς πιστούς, χωρίς ωστόσο να υπάρχει και ανάμεσά τους ομοφωνία. Από την άλλη μεριά, ο Λούκαρης, βλέπει και την πολιτική πλευρά του ζητήματος, όπως διαμορφώθηκε με την εξόρμηση των Καθολικών προς Ανατολάς και τα τάγματα των Ιησουιτών και των Ουνιτών, που εξελίχθηκαν σε βραχνά για την Ορθοδοξία, καθώς με την προσπάθεια επιβολής νέου θρησκευτικού δόγματος οι Καθολικοί προσέβλεπαν και σε καθαρά οικονομικά κίνητρα, επιβουλευόμενοι τις ανατολικές αγορές που ήταν στα χέρια των Ελλήνων. [...] (από το προλογικό σημείωμα)