Μια γυναίκα στα... ίχνη του εχθρού

"Είναι χαρακτηριστικό για τον τρόπο γραφής της Φόρτους το σημείο που διηγείται τι σκεφτόταν μέσα στα ερείπια του γερμανικού στρατηγείου, όπου το οξυγόνο ήταν λιγοστό, περιμένοντας ακόμη και το θάνατο με το σύντροφό της: "Το ερώτημα που με βασάνιζε ήταν το αν θα ξέρουν μετά τη νίκη ότι εδώ πεθάναμε, μέσα στο καταφύγιο. Θα ξεθάψουν ή όχι αυτά τα συντρίμμια; Ας πούμε ότι θα μας ανακαλύψουν... Με γερμανική στολή και χαρτιά γιατρού ταγματάρχη και με το όνομα Κατρίν Σμιθ... Αυτή η άτυχη Κατρίν μπορεί να έχει και συγγενείς στη Γερμανία... Ο λοχαγός, λοιπόν, έχει καλύτερη τύχη. Διαθέτει δικά του αυθεντικά χαρτιά... Την έχει καλύτερα... Τι ανοησία, λες και σαν να είναι καλύτερα να πεθαίνει κανείς έχοντας το δικό του όνομα κι όχι ξένο". (απόσπασμα από το βιβλίο) Δεν θα ήταν υπερβολή ο παραλληλισμός των απομνημονευμάτων της Μαρίας Φόρτους με την Ιστορία της Ανατολικής Ευρώπης του 20ού αιώνα: Παράνομη δράση στην τσαρική Ρωσία, ενεργός συμμετοχή στην Οκτωβριανή Επανάσταση και σε δύσκολες αποστολές στη διάρκεια του Σοβιετικού Εμφυλίου που ακολούθησε. Παρούσα και στον Ισπανικό Εμφύλιο, στην πρώτη γραμμή των Δημοκρατικών, πλάι στον Καταλανό σύζυγό της Ραμόν Κασανέλλας-Λουκ, ο οποίος δολοφονήθηκε μερικά χρόνια αργότερα, όπως και το μοναχοπαίδι τους, ο Ραμόν Φλορεάλ. Οι απίστευτες κι όμως αληθινές περιπέτειες κι επιτυχίες της στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, την κατέστησαν θρύλο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ακόμη και ηρωίδα βραβευμένης κινηματογραφικής ταινίας. Επικεφαλής του "αόρατου μετώπου", δηλαδή των μαχών στα ερτζιανά των εχθρικών μετόπισθεν, η Μ. Φόρτους αναγκαζόταν να ρίχνει κυριολεκτικά στο στόμα του λύκου τους πιο εκπαιδευμένους και συνειδητοποιημένους τηλεγραφητές, αγγελιοφόρους, ανιχνευτές, άνδρες και γυναίκες. Η ταγματάρχης και ο άνθρωπος, το χρέος και το συναίσθημα σε μια διαρκή πάλη, σε μία ζωντανή περιγραφή, που αποδίδεται με χιούμορ και απλά λόγια. Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο της Μαρίας Φόρτους "Μια γυναίκα στα... ίχνη του εχθρού", αποτελεί ένα ντοκουμέντο μεγάλης ιστορικής αξίας.