Ο αριστοκράτης

Το παράξενο καλοκαίρι του 1913 είναι το τελευταίο στο οικοτροφείο του Οντερκούλε, όπου αγόρια παλαιών κι ενίοτε ξεπεσμένων αριστοκρατικών οικογενειών καλούνται να εκπαιδευτούν σε έναν τρόπο ύπαρξης ολοένα και πιο ξεκομμένο από την πραγματικότητα των ραγδαίων μετασχηματισμών λίγο πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο έφηβος Βοήθιος φον Ορλαμίντε έρχεται αντιμέτωπος με τον φόβο του θανάτου, με την εξάρτηση από τον πατέρα και από τις πατρικές φιγούρες των εξουσιών, με φυσικές καταστροφές και διλήμματα· πρωτίστως, όμως, με τον ίδιο του τον εαυτό σε μια ασύμμετρη πορεία μετάβασης από το περίκλειστο οικοτροφείο στην πολιτεία των προλεταρίων. Ο Ερνστ Βάις, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γερμανόγλωσσης αφηγηματικής μυθοπλασίας του Μεσοπολέμου, εκθέτει με οξυδέρκεια και αφηγηματική δεινότητα τη μοναξιά, τις σφοδρές αντιθέσεις, τα άγχη και τις προσδοκίες που διαμόρφωσαν μια ολόκληρη γενιά, η οποία σε σημαντικό βαθμό αφανίστηκε και ματαιώθηκε στη μεγάλη ανθρωποσφαγή του 1914-1918. Το μυθιστόρημα Ο αριστοκράτης (1928) απαρτίζεται από μια σειρά μετατοπίσεων ανάμεσα στο αλληγορικά μυθικό και το ιστορικά προσδιορισμένο, γίνεται η αφήγηση του μετέωρου «πριν» στη συνάρτηση του ατομικού και του συλλογικού πεπρωμένου, διαρθρώνεται μεθοδικά μέσα από τις αντιφάσεις της προσωπικής εμπειρίας και της μνήμης, εκφράζει την αναίρεση της τελεολογίας και τον αμφίρροπο αγώνα για την υπέρβαση των δυϊσμών που κατατρύχουν τον βίο. «Το βιβλίο [...] δεν κλείνει με ένα τέλος, αλλά με μία αρχή. Συνεχίζεται όπως το μεγάλο Ζ., η ζωή. Η αφήγηση σταματάει λίγο πριν από τον πόλεμο», αναφέρει ο Γιόζεφ Ροτ παρουσιάζοντας το μυθιστόρημα στη Frankfurter Zeitung. Ο Αριστοκράτης, μυθιστόρημα που αποτελεί τομή στο έργο του Ερνστ Βάις, μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά.