Αττικής περιήγησις

Ο Παυσανίας θεωρείται ο πιο σημαντικός αρχαίος περιηγητής του 2ου αιώνα μ.Χ. Ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα και κατέγραψε με σχολαστικότητα και ακρίβεια όλα αυτά που συνάντησε· μύθους, ιστορία, κτίσματα, φυσικό περιβάλλον. Τον τεράστιο αυτό πλούτο πληροφοριών που συγκέντρωσε δημοσίευσε σε δέκα βιβλία, με το γενικό τίτλο "Ελλάδος Περιήγησις". Το έργο αυτό αποτελεί μέχρι σήμερα την κυριότερη και πιο αξιόπιστη πηγή άντλησης πληροφοριών για τους ερευνητές και τους αρχαιολόγους. Το 2001 ο ιστορικός της φωτογραφίας και φωτογράφος Άλκης Ξ. Ξανθάκης, σε συνεργασία με τη φιλόλογο Μεταξία Παπαποστόλου, αποφάσισε να ακολουθήσει τα βήματα του περιηγητή στη λακωνική γη. Από τη συλλογική αυτή προσπάθεια προέκυψε το λεύκωμα "Λακωνίας Περιήγησις. Παυσανία Λακωνικά". Συνεχίζοντας την περιήγησή του, το 2003 ο Άλκης Ξ. Ξανθάκης, σε συνεργασία με τις αρχαιολόγους Δήμητρα Σπυροπούλου και Μαρία Μουστακάκη -που έκαναν τα σχόλια και τη μετάφραση του αρχαίου κειμένου στη νεοελληνική-, ακολούθησε μαζί τους βήμα προς βήμα τη διαδρομή του Παυσανία στην Αττική. Έτσι κατέγραψε με το φακό του ό,τι έχει απομείνει σήμερα από τα μέρη που περιγράφει ο αρχαίος περιηγητής στο βιβλίο του "Αττικά". Τα αποτελέσματα αυτής της συστηματικής έρευνας και καταγραφής ήταν συγκλονιστικά. Ύστερα από 1.850 περίπου χρόνια υπήρχαν μαρτυρίες για τις πόλεις, τα μνημεία, τα ιερά και τους τόπους των αρχαίων χρόνων που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά σε όλη την Αττική. Το λεύκωμα αυτό λειτουργεί ως μια "μηχανή του χρόνου", που ταξιδεύει τον αναγνώστη στην πρώιμη περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας, όπου το αρχαίο ελληνικό πνεύμα βρισκόταν ακόμη σε μεγάλη ακμή. Εκτεταμένα σχόλια πάνω στον Παυσανία, όλο το αρχαίο κείμενο και η μετάφρασή του αλλά και το εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό συνθέτουν ένα λεύκωμα ταυτοποίησης του αρχαίου ιστορικού, της εποχής του αλλά και των χώρων που περιγράφονται. Η προσωπική έρευνα του Άλκη Ξ. Ξανθάκη αλλά και των αρχαιολόγων που εργάστηκαν πάνω στο κείμενο του Παυσανία, παρόλο που στέφθηκε με επιτυχία, αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Η προσέγγιση του θέματος που έγινε απείχε αρκετά από τα ακαδημαϊκά πρότυπα, καθώς αναδείχθηκε η εξαιρετική ομορφιά περιοχών που δεν θεωρούνταν πρωτεύουσες και σημαντικές ενώ έκπληξη αποτέλεσαν οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια, που ενώ είχαν χτιστεί πάνω σε αρχαίους ναούς για να σβήσουν τα ίχνη τους, κατάφεραν να διαφυλάξουν και να αναδείξουν σημαντικά δείγματα αρχαίου κάλους. Στο λεύκωμα εκτός από τις φωτογραφίες που τραβήχτηκαν για να δώσουν μια σαφή άποψη των περιοχών, αποκαλύπτονται ασυνήθιστες τεχνικές που ο Άλκης Ξανθάκης χρησιμοποίησε, προσδίδοντας σε ένα μέρος του φωτογραφικού υλικού μια σχεδόν μαγική όσο και αρκετά εικαστική διάθεση. Έτσι η τεχνική της κομμεοτυπίας μας παρουσιάζεται με εξαιρετικά δείγματα φωτογραφικής δουλειάς. Το παρόν λεύκωμα μας ξεναγεί στη σημερινή αττική γη, αλλά ταυτόχρονα μέσω από των κειμένων του Παυσανία μας γυρίζει στο παρελθόν. Στην αδιάκοπη λάμψη του αττικού ουρανού και όλων των θαυμάτων που συντελέστηκαν κάτω από αυτόν. Στην απόλυτη ελληνική ομορφιά και το αστείρευτο αρχαίο ελληνικό πνεύμα.