Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm

Στο βιβλίο προσεγγίζεται η αρχιτεκτονική των ετών 1890-1914, η οποία δεν έχει επαρκώς μελετηθεί, παρά τη σημασία της, καθώς πρόκειται για το λυκόφως του ιστορισμού και εκλεκτικισμού του 19ου αιώνα και τη χαραυγή της αντιακαδημαϊκής νεωτερικότητας. Η προσέγγιση γίνεται κυρίως μέσα από τη συνεργασία και την ανέκδοτη αλληλογραφία του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου (Καστοριά 1871-Αθήνα 1939) με τον φιλέλληνα καθηγητή του Josef Durm (Καρλσρούη 1837-1919), η οποία αρχίζει το 1901 και διαρκεί έως την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το περιεχόμενο των επιστολών Durm-Ζάχου θίγει σημαντικά αρχιτεκτονικά, πολεοδομικά, πολιτισμικά και πολιτικά γεγονότα αυτής της εποχής των μεγάλων ζυμώσεων και αλλαγών για τις χώρες των επιστολογράφων. Επιπλέον, το έργο και ο διάλογος των δύο αρχιτεκτόνων άπτονται θεμάτων διαχρονικής αξίας, όπως είναι η πολιτισμική αλληλεπίδραση, το πνεύμα του τόπου (genius loci), η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας, η στερέωση και αναστήλωση ιστορικών μνημείων, τα κριτήρια αξιολόγησης του αρχιτεκτονικού έργου και ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Διακεκριμένος αρχιτέκτων του ιστορισμού, εξέχων ιστορικός της αρχιτεκτονικής, ακάματος μελετητής της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας και της ιταλικής Αναγέννησης και καθηγητής στη φημισμένη Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου της Καρλσρούης επί μισόν αιώνα (1868-1918), ο Durm ανήκει στους τελευταίους ουμανιστές αρχιτέκτονες της Νότιας Γερμανίας. Αντίθετα, η προσωπικότητα και το έργο του Αριστοτέλη Ζάχου εκφράζουν το νέο πνεύμα των αρχών του 20ού αιώνα. Πρωτοπόρος κήρυκας της «επιστροφής στις ρίζες», άοκνος μελετητής της λαϊκής παράδοσης και συλλέκτης έργων της, δεινός σχεδιαστής και φωτογράφος, ο μαθητής του Durm αναδείχτηκε σε μεταρρυθμιστή της ελληνικής αρχιτεκτονικής από τις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τον θάνατό του στα 1939. Η έκδοση αυτή, με το πλήθος των πρωτογενών στοιχείων και τις 377 εικόνες της, δεν απευθύνεται μόνο στους ειδικούς επιστήμονες, αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για τη νεότερη ιστορία της αρχιτεκτονικής, της τέχνης, των ιδεών και του πολιτισμού.