Ο φονξιοναλισμός σήμερα

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Adorno, ενώ εργά ζεται πυρετωδώς πάνω στα χειρόγραφα της Αισθητικής θεωρίας, βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει με θέμα την αρχιτεκτονική. Στην ομιλία του "Ο φονξιοναλισμός σήμερα" εκθέτει τα παράδοξα της αρχιτεκτονικής θεωρίας του Adolph Loos, με αφορμή το ζήτημα του διάκοσμου στο πλαίσιο του φονξιοναλισμού. Εμμένοντας στη διαλεκτική θεώρηση των αισθητικών και κοινωνικών ερωτημάτων, θα επισημάνει την αντίφαση του καθαρού φονξιοναλισμού, ο οποίος, επιθυμώντας να εξαλείψει τον διάκοσμο και τη συμβολική του λειτουργία, απωθεί την υποψία "πως ό,τι ακυρώνει το ύφος συνιστά το ίδιο, ασυνείδητα, ύφος". Αυτή η υποψία είναι που κινεί την κριτική θεώρηση του Adorno έναντι της καπιταλιστικής κοινωνικής πραγματικότητας και των φετιχιστικών της λειτουργιών, όπως εκφράζονται όχι μόνο στο πεδίο της οικονομίας αλλά και στο πεδίο της τέχνης. "[...] Η φονξιοναλιστική αρχιτεκτονική στέκεται απέναντι στα απωθημένα ένστικτα των εμπειρικών υποκειμένων, που εξακολουθούν ακόμη και στο πλαίσιο της παρούσας κοινωνίας να αναζητούν την ευτυχία τους σε κάθε λογής γωνίες ή σχισμές· αντιπροσωπεύει τον διανοητικό χαρακτήρα, ένα ανθρώπινο δυναμικό που συνέχεται από την πιο προοδευτική συνείδηση, αλλά πνίγεται στα εσώτατα βάθη της ύπαρξης των ανθρώπων, που παραμένουν πνευματικά ανίσχυροι". Theodor Adorno