Νεοκλασικά σπίτια της Αττικής

Για να διευκολυνθεί η ανάγνωση αυτού του τεύχους, από το οποίο, όπως αναφέρθηκε στον πρόλογο, λείπουν τα αναλυτικά κείμενα που θα συνόδευαν το "εικονογραφημένο" μέρος του, παραθέτουμε λίγες επεξηγήσεις με οκοπό να διευκρινιστούν: - Ο βασικός στόχος, ο οποίος είναι η αποκωδικοποίηση των μορφών και, συγκεκριμένα στη μελέτη αυτή, των μορφών που δημιούργησε ο νεοκλασικισμός. - Η μεθοδολογία που μπορεί να εξυπηρετήσει αυτόν τον στόχο και η οποία υπαγορεύει την πρακτική του προτεινόμενου διαχωρισμού των αρχιτεκτονικών "τύπων" και την κατάταξή τους σε σύνολα και υποσύνολα, ανάλογα με τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά τους. Η μελέτη, περιορισμένη αναγκαστικά στην απλή ταξινομημένη παρουσίαση των νεοκλασικών σπιτιών, δεν προχωράει σε θέματα χρονολογικής διαδοχής και τυπολογικής εξέλιξης, επιρροών και προέλευσης. Για τα θέματα αυτά, και γενικά για την διερεύνηση της κάθε αρχιτεκτονικής μορφής, είναι απαραίτητη η γνώση του είδους, της σημασίας, του βαθμού επιρροής των παραμέτρων που την καθορίζουν. Οι σημαντικότερες από τις παραμέτρους αυτές, όπως ο τόπος με τις ιδιαιτερότητες του και ο χρόνος με τις "ιστορικές" συνθήκες, συνδέονται με τις ανάγκες και τις νοοτροπίες των ανθρώπων, ενώ άλλες όπως ο τρόπος κατασκευής και τα υλικά, με την τεχνική. Επειδή το κάθε αρχιτεκτονικό γεγονός δεν μπορεί να απογυμνωθεί από τις ειδικές όσο και τις γενικότερες ιστορικοκοινωνικές συνθήκες και το ιδεολογικό πλαίσιο ή τα πολιτιστικά και τεχνολογικά δεδομένα καθώς, όλα αυτά, άμεσα ή έμμεσα έχουν επιδράσει στη δομή και τη μορφή του, θα αναφερθούμε εντελώς συνοπτικά σε δύο από τις παραμέτρους αυτές, στον τόπο και στον χρόνο, δηλαδή στη περίοδο κυριαρχίας του νεοκλασικισμού στη χώρα μας, που κράτησε περίπου εκατό χρόνια. Στο διάστημα αυτό εμφανίστηκαν οι διάφορες εξελικτικές φάσεις του ρυθμού και οι παραλλαγές του ύφους, από την πρώιμη Οθωνική ή μεταβατική περίοδο - κατά την οποία τα νέα κτίσματα διατηρούν εν μέρει τον λαϊκό τους χαρακτήρα ή κάποια στοιχεία της τοπικής παράδοσης -έως τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι παρεκκλίσεις από τα επίσημα πρότυπα και οι προσμίξεις στοιχείων από άλλους ρυθμούς δημιουργούν το ρεύμα του φλύαρου εκλεκτικισμού. Επίσης η σύντομη αναφορά στις ιστορικές συγκυρίες κρίνεται απαραίτητη διότι αυτές συνδέονται άμεσα με την πλατειά διάδοση του νεοκλασικισμού στον ελλαδικό χώρο καθώς και την ελληνική εκδοχή του, που είναι ιδιότυπη και διαφορετική από τις αντίστοιχες που εμφανίστηκαν σε χώρες της νοτιοανατολικής και δυτικής Ευρώπης. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)