Αθήνα: Διακόσια χρόνια διακόσια κτίρια

Το έργο αυτό ξεκίνησε από μια απλή ιδέα: την έκδοση, με αφορμή τον εορτασμό για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, ενός λευκώματος με 200 κτίρια της Αθήνας. Τα αξιόλογα κτίρια στη διάρκεια των τελευταίων διακοσίων χρόνων είναι πολλαπλάσια, οπότε ένας φωτογράφος δεν είχε παρά να πατήσει το κλικ σε διακόσια από αυτά. Κάθε φωτογραφία θα άξιζε χίλιες λέξεις. Το επετειακό λεύκωμα ήταν ήδη «έτοιμο». Να όμως που όποιος μπλέκεται με βιβλία και εκδόσεις γνωρίζει ότι χρειάζεται να έχει προηγηθεί η ανάγνωση εκατομυρίων λέξεων ώστε μια φωτογραφία με ειδικευμένο περιεχόμενο να μπορέσει να περάσει το ουσιαστικό μήνυμά της. Προστίθεται λοιπόν στην αρχική ιδέα η σκέψη να ολοκληρωθεί το λεύκωμα με εισαγωγικά κείμενα «ειδικών», τα οποία θα ενεργοποιούν και θα εμβαθύνουν τη ματιά του αναγνώστη. Το λεύκωμα εμπλουτίζεται ακόμα με μία περιγραφή για το κάθε κτίριο ώστε κάθε φωτογραφία να συνοδεύεται από μία σύντομη επεξήγηση. Έτσι, η απλή, στο ξεκίνημά της, ιδέα άρχισε να αποκτά μια κάποια πολυπλοκότητα. Ένα ουσιαστικό ερώτημα όμως παρέμενε: Ποια διακόσια; Η απάντηση δεν ήταν εύκολη και ούτε μπορούσε να είναι οριστική. Όταν δε ολοκληρώθηκε η επιλογή των διακοσίων άρχισε να διαφαίνεται το πλήρες μέγεθος του εγχειρήματος. Αυτό που στην αρχή έμοιαζε, λίγο έως πολύ, με έναν αγώνα ταχύτητας από διακόσιες φωτογραφικές λήψεις, είχε μετατραπεί σε έναν μαραθώνιο αναζήτησης έγκυρης πληροφορίας για διακόσια κτίρια! Αναδείχθηκε μία ακόμα φορά το πόσο λειψή και λανθασμένη είναι πολλές φορές η πληροφορία στο Διαδίκτυο και πόσο πολύτιμη είναι η επιστημονική βιβλιογραφία. Επιπλέον, πόσο βοηθητική είναι η συνεισφορά στην έγκυρη πληροφορία των «ειδικών», εν προκειμένω των συντακτών των εισαγωγικών κειμένων. Στον μαραθώνιο αυτόν υπήρξαν και δύσκολες διαδρομές. Να αναφέρω μόνον ότι ορισμένα από τα επιλεγμένα κτίρια δεν ήταν δυνατόν να φωτογραφηθούν σήμερα, είτε λόγω δυσκολίας πρόσβασης, είτε μεγάλης φθοράς, είτε κάλυψης της όψης τους από ικριώματα ή πυκνή βλάστηση. Έκρινα ότι έπρεπε να κρατηθεί η επίπονη αρχική επιλογή των διακοσίων και να παρουσιαστεί για αυτά τα κτίρια μία πρότερη έστω φωτογραφία τους. Ενδεικτικά αναφέρω την επονομαζόμενη «μπλε» πολυκατοικία στα Εξάρχεια και το Μέγαρο Εφεσίου στη Σταδίου. Η παρουσίαση της χρονολόγησης των κτιρίων αποτέλεσε ένα ακόμα ζήτημα: ημερομηνία μελέτης, έναρξης κατασκευής, αποπεράτωσης ή ημερομηνία σημαντικών αλλαγών και προσθηκών; Για κάποια από τα κτίρια υπήρξαν δύο και τρεις σημαντικοί χρόνοι στην ανέγερση και αποπεράτωσή τους. Επιλέχθηκε να παρουσιαστεί η ημερομηνία έναρξης της κατασκευής ακολουθούμενη από την ημερομηνία αποπεράτωσης (σε κάποιες περιπτώσεις με μεγάλη χρονική απόσταση). Εάν υπήρξε δεύτερος σημαντικός χρόνος στη μορφολογία του κτιρίου, αναφέρθηκε και αυτός. Περισσότερες πληροφορίες αναφέρονται στη σύντομη περιγραφή του κάθε κτιρίου. Ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει πλέον μόνος του, για τα κτίρια που τον ενδιαφέρουν, προς αναζήτηση περισσότερων πληροφοριών και κριτικών αποτιμήσεων. Εισαγωγικά κείμενα: Γιάννης Α. Αίσωπος, Στέλιος Γιαμαρέλος, Μαρία Δανιήλ, Μαριλένα Ζ. Κασιμάτη, Francois Loyer, Μάνος Μπίρης, Κώστας Τσιαμπάος, Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ Εισαγωγή και σύντομες περιγραφές κτιρίων: Μανώλης Αναστασάκης