Η αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς

Η Καστοριά, μια από τις σημαντικότερες βυζαντινές καστροπολιτείες, διατηρεί μοναδικά θρησκευτικά και κοσμικά μνημεία, μάρτυρες της μακραίωνης ιστορίας της. Το παρόν βιβλίο αναφέρεται στην ιστορική τοπογραφία και στην αρχιτεκτονική της πόλης από τη Βυζαντινή εποχή μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Αν και τα τελευταία χρόνια επεκτάθηκε αρκετά χάνοντας την παραδοσιακή της δομή, διατηρούνται ακόμα και σήμερα εβδομήντα βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, λείψανα των τειχών της, παλιά αρχοντικά και νεότερες νεοκλασικές κατοικίες, καθώς και μερικά οθωμανικά μνημεία. Το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα πολύχρονης ερευνητικής δραστηριότητας, κατά την οποία προσεγγίστηκαν ορισμένες πτυχές της ιστορίας της Καστοριάς που παρέμεναν σχετικά άγνωστες, όσον αφορά την πολεοδομική και αρχιτεκτονική ιστοριογραφία της σε παλαιότερες εποχές. Αναλύονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μορφής της βυζαντινής Καστοριάς και της οικιστικής εξέλιξης της πόλης στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, στα οθωμανικά θρησκευτικά και διοικητικά κτίσματα, στα παλιά σχολικά κτίρια και αστικά σπίτια της πόλης στις αρχές του 20ου αιώνα, στην εβραϊκή της συνοικία, στις οχυρώσεις της. Η διαχρονική ανάγνωση του οικιστικού φαινομένου μιας πόλης άλλωστε αναδεικνύει και τον τρόπο ανάπτυξης των εκάστοτε κοινωνικο-οικονομικών σχηματισμών. Καθώς οι περισσότερες μέχρι τώρα αρχιτεκτονικές έρευνες για την Καστοριά αναφέρονταν κυρίως στα θρησκευτικά μνημεία και στα αρχοντικά της, τα κείμενα του παρόντος βιβλίου έρχονται να συμπληρώσουν ορισμένα κενά και να εμπλουτίσουν περαιτέρω τις γνώσεις μας, μέσα από την ιστορική εξέλιξη της πόλης και τον τρόπο που αυτή αναδεικνύεται από τα κτίσματά της. Το βιβλίο περιλαμβάνει ακόμα πλήθος αρχειακών πηγών, επιτόπιες έρευνες, προφορικές μαρτυρίες και ανάλυση παλιών φωτογραφιών. Αναλύεται επίσης και ο πολύτιμος κτηματολογικός χάρτης της πόλης που συντάχθηκε το 1925 και εξακολουθεί να παραμένει μέχρι σήμερα ανεκμετάλλευτος από τους ερευνητές.